http://www.volkskrant.nl/binnenland/1131083852986.htmlOnderzoek naar brand én nazorg Schiphol
Van onze verslaggevers Toine Heijmans, Kim van Keken
AMSTERDAM - De Onderzoeksraad voor Veiligheid gaat niet alleen de oorzaak van de brand op Schiphol-Oost onderzoeken, maar ook de nazorg aan de overlevenden. Ze denkt een jaar nodig te hebben om de ramp in kaart te brengen, maar zal tussentijds rapporteren.
Dat heeft de raad, onder voorzitterschap van mr. Pieter van Vollenhoven, donderdag aan de Volkskrant gemeld. Eerder deze week drong Tweede-Kamerlid Rouvoet (ChristenUnie) erop aan ook de behandeling van de overlevenden onder de loep te nemen, omdat hij ‘signalen’ heeft ‘dat het niet goed zit’. De 268 gevangenen die de brand overleefden, zijn ondergebracht in gelijksoortige cellen als op Schiphol. Velen van hen klagen over de omstandigheden, maar minister Verdonk houdt vol dat zij goede opvang krijgen.
De raad is begonnen aan vier deelonderzoeken: naar de oorzaak en ontwikkeling van de brand, naar de bestrijding ervan, naar de vergunningen en de wijze waarop die zijn gecontroleerd, en naar de nazorg. In maart en december zijn tussentijdse rapporten te verwachten, maar zonodig wordt op andere momenten informatie gegeven.
Op last van de Haagse rechtbank is inmiddels een 23-jarige Bulgaar die de ramp meemaakte, vrijgelaten uit vreemdelingenbewaring. Hij was na de brand overgeplaatst naar een detentieboot in Rotterdam, maar de rechter vindt dat onrechtmatig. De man zou op de dag van de ramp uit vrije wil naar Bulgarije vertrekken en had een paspoort. Daarom was langer opsluiten overbodig.
Het is de vraag of ook andere vreemdelingen die na de brand zijn overgeplaatst vrijuit gaan. Vanaf maandag wordt een stroom rechterlijke uitspraken verwacht in de juridische strijd die om de gedetineerde overlevenden is losgebarsten. Een groot deel van de advocaten eist dat hun cliënten uit de detentiecentra worden gehaald. ‘We hebben allemaal beroep ingesteld’, zegt Loes Vellenga van de vereniging van asieljuristen.
Sommigen beroepen zich op de traumatische ervaringen die de gevangenen hebben opgedaan, en op de inhumane situatie in de vreemdelingenkampen van Zeist en Rotterdam. ‘Wij hebben niet de garantie dat die detentieboten veilig zijn’, zegt Jacqueline Gomashie van de Stichting Rechtsbijstand Asiel Nederland, die dertien cliënten had op Schiphol-Oost, van wie er drie zijn omgekomen.
Andere advocaten, zoals Vellenga, wijzen erop dat voor de gevangenen geen ‘plaatsingsbeschikking’ is afgegeven. Een gedetineerde mag alleen worden overgeplaatst naar een ander complex als zo’n beschikking is aangevraagd; de meeste advocaten hebben pas woensdag papieren ontvangen. ‘Ik zoek nu uit of dat rechtsgeldig is.’
De lichamen van de overledenen blijven in Nederland zolang dat nodig is voor het onderzoek. Dat heeft het ministerie van Buitenlandse Zaken de betrokken ambassades gemeld. Het ministerie spreekt ‘deep sorrow’ uit over de dood van de vreemdelingen, maar schrijft ook dat de lichamen ‘niet vrijgegeven kunnen worden’.
Sommige landen willen de doden snel begraven. Tien slachtoffers zijn geïdentificeerd, van de elfde is de herkomst inmiddels vrijwel zeker. Ze komen uit Suriname (2), Oekraïne (2), Libië, Turkije (2), Bulgarije en de Dominicaanse Republiek en Georgië.
