http://nrc.nl/binnenland/article2325586.eceDeskundigen steggelen verder over Schipholbrand
Gepubliceerd: 11 augustus 2009 13:56 | Gewijzigd: 12 augustus 2009 17:25
Een 27-jarige Libiër staat deze week terecht wegens het opzettelijk stichten van brand in het cellencomplex van Schiphol-Oost in 2005. „Hij is dubbel slachtoffer”, zeggen zijn medestanders.
Door Judith Spiegel
Amsterdam, 11 aug. Sadio uit Senegal is er. En Momen uit Afghanistan, Mustafa uit Marokko. Zij verzamelen zich op de Amsterdamse Prinsengracht, voor het Paleis van Justitie om steun te betuigen aan Ahmed Al J.
Dader
Zijn medegevangen van destijds beschouwen hem niet als dader. Ook niet als hij door het hof opnieuw veroordeeld zou worden. Mustafa: „Voor mij is het belangrijk dat de waarheid boven tafel komt. Alleen dan kan ik verder met mijn leven, dat is gestopt bij de Schipholbrand. Al J. is een van ons. Hij is ook slachtoffer”.
Jo van der Spek van de actiegroep M2M (Migrant to Migrant) maakt vandaag radio-uitzendingen vanuit een oude stadsbus op de Prinsengracht. „Hij is dubbel slachtoffer”, meent Van der Spek. „Hij is verbrand, vervolgd en heeft gezien hoe zijn vrienden de dood vonden.” De sympathisanten vinden een voor een dat de Nederlandse staat ten onrechte buiten schot is gebleven.
Onderzoeksraad
De Schipholbrand werd eerder door vier instanties onderzocht. Vooral het rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid leverde vernietigende conclusies op over de rol van de overheid. Bij de brand zouden minder doden zijn gevallen als de juiste veiligheidsmaatregelen waren getroffen, luidde de conclusie. Toch werd geen enkele overheidsinstantie vervolgd. Dat gebeurde alleen met Ahmed Al J. Zijn veroordeling is voor een belangrijk deel gebaseerd op zijn eigen verklaringen, die hij aflegde meteen nadat hij ontwaakte uit zijn coma. Al J. raakte zelf zwaar gewond bij de brand.
Het Amsterdamse gerechtshof heeft nu zowel de toedracht van de brand als de door de verdachte afgelegde verklaringen opnieuw laten onderzoeken. Het gaf opdracht aan branddeskundige Olivier Delémont van de Universiteit van Lausanne om „de oorzaak, het ontstaan en de toedracht van de brand” te onderzoeken.
Gisteren bleek dat Delémont in zijn rapport onderschrijft dat de brand is ontstaan in de cel van Al J. Alleen in die cel had hij een kortsluitingsspoor aangetroffen dat op het ontstaan van de brand in die cel duidde.
Contra-expert
Haaks op deze conclusie staat die van de door de advocaat van Al J. ingeschakelde contra-expert, oud-brandweercommandant Fred Vos. In zijn rapport, getiteld De kunst van het weglaten, komt Vos tot de conclusie dat het vuur begonnen is tussen de buitenwand van het complex en de muur van de cellen, en niet in de cel van Al J. Vandaag hoorde het hof Vos over deze conclusie. Gisteren liet Vos al weten dat met vertrouwen tegemoet te zien. „Waar ik me vooral over verbaas is dat onderzoekers zoals Delémont zich in dit soort zaken laten beperken in de bronnen die zij mogen onderzoeken”. Vos duidt op het feit dat het door Delémont te onderzoeken materiaal niet door hem zelf was geselecteerd. Dat deden de rechter-commissaris, de advocaat-generaal van het hof en de advocaat van Al J.
‘Ik heb verder niet veel vrienden hier’Ahmed Al J., de Libische hoofdverdachte van de Schipholbrand
Het Hof besloot gisteren bovendien dat nog een derde deskundige zal worden gehoord. Het gaat om onderzoeker Bas van den Heuvel die camerabeelden van het cellencomplex heeft geanalyseerd en door middel van geavanceerde technieken zegt te kunnen bewijzen dat er al veel eerder op de avond van de brand rook uit het gebouw kwam. Het Nederlands Forensich Instituut (NFI) heeft hierop gereageerd en gezegd dat het de methode van Van den Heuvel niet kan bevestigen. Ontkrachten kan het NFI de resultaten ook niet.
Letselschadeadvocaat
Buiten op de gracht staat ook letselschadeadvocaat Lionel Lalji. Hij behartigt de belangen van tien overlevenden en eist schadevergoeding. Niet van Al J., maar van de Nederlandse staat. Die staat weliswaar niet terecht, maar Lalji hoopt tijdens de zittingen deze week „munitie” op te doen voor een civiele claim tegen de staat. Een civiele procedure is hij nog niet begonnen. Wel schreef hij een brief aan de landsadvocaat. „Afhankelijk van zijn reactie begin ik een procedure of niet.”
En dan is er nog het rapport van de rechtspsychologen Peter van Koppen en Willem Wagenaar. In opdracht van het hof onderzochten zij de verklaringen van Al J. Wagenaar liet gisteravond in het tv-programma Nova weten dat die verklaringen wat hem betreft „niets waard” zijn. Probleem volgens Wagenaar is dat Al J. bij het ontwaken uit zijn coma in een soort delirium verkeerde. Alle informatie die hij toen kreeg, zou hij hebben kunnen opvatten als echte herinneringen die zich „in zijn geheugen zijn gaan nestelen”. Wagenaar: „Hoor je hem dan anderhalf jaar later, dan kun je er niet van op aan dat het echte herinneringen zijn.”
Al J. zit er tijdens de eerste zittingsdag ogenschijnlijk ontspannen bij. Af en toe maakt hij grapjes met zijn tolk. Tijdens de pauzes snelt hij naar buiten: naar zijn vrienden uit het cellencomplex. „Ik heb verder niet veel vrienden hier”, zegt hij. Deze week, waarin opnieuw over zijn lot wordt beschikt, vindt hij „spannend”.
Rapport op rapport
26 oktober 2005: Brand in cellencomplex Schiphol-Oost. Elf doden, tientallen gewonden.
November 2005: Arrestatie Ahmed Al J. in brandwondencentrum Beverwijk.
Januari 2006: Rapport technische recherche. Conclusie: brand ontstond in cel van Al J., geen technische oorzaak.
April 2006: Rapport Nederlands Forensisch Instituut, brand ontstond in cel Al J., geen technische oorzaak.
September 2006: Rapport Onderzoeksraad voor Veiligheid. Conclusie: brand ontstond in cel Al J. Geen technische oorzaak. Veel fouten gemaakt door betrokken instanties. Ministers Donner (Justitie, CDA) en Dekker (VROM, VVD) treden af.
Mei 2007: Rapport Deskundigen van onderzoeksbureau DGMR dat brandproeven hield. Conclusie: ongeluk, geen opzet.
Juni 2007: Uitspraak rechtbank Haarlem tegen Al J. Voorwaardelijke opzet brandstichting bewezen. Al J. veroordeeld tot drie jaar gevangenisstraf.
Oktober 2008: Begin hoger beroep. Opheffing voorlopige hechtenis Al J. Zitting geschorst, nieuw onderzoek.
November 2008: Onderzoekers Van den Heuvel en Roest komen met behulp van nieuwe computertechnieken tot andere conclusie: brand ontstond eerder op de avond, buiten cel Al J.
April 2009: Rapport Olivier Delémont. Conclusie: brand ontstond in cel Al J. Geen opzet.
Juli 2009: Rapport Fred Vos. Conclusie: brand ontstond buiten cel Ahmed Al J. Deze 27-jarige Libiër staat deze week terecht wegens het opzettelijk stichten van brand in het cellencomplex van Schiphol-Oost in 2005. Hij zou een brandende sigarettenpeuk hebben weggegooid die in het beddengoed belandde. Bij de Schipholbrand kwamen elf mensen om het leven en vielen tientallen gewonden.