Voor wat betreft de discussie ben ik benieuwd naar de meningen over de bestempeling van sociale calamiteit in relatie tot opschaling in GRIP-structuur. Zullen bijvoorbeeld meer gemeenten en veiligheidsregio's de GRIP-opschaling nu gebruiken om zo dit soort, toch wel bestuurlijke, 'calamiteiten' (anders dan een klassieke of fysieke ramp of calamiteit) op te lossen?
Een groep die zich er vanuit de staande organisatie al mee bezig hield, wordt het RBT. Wat is dan nog de toegevoegde waarde van de GRIP 4? Ik snap de rol van een ROT in een situatie als deze, maar dan GRIP 4 maken waarbij het RBT uit bijna alle mensen van de eerdere projectgroep bestaat?
Ik heb het rapport nog niet gelezen, maar ik denk dat het vooral een juridische overweging is. In de Wet Veiligheidsregio's (welke dikwijls ten onrechte één op één wordt gekoppeld aan de
organisatie Veiligheidsregio) staat omschreven wat wordt verstaan onder een ramp en crisis (art. 1) en wanneer sprake is
van meer dan plaatselijke betekenis (art. 39), dus de rol van de Voorzitter Veiligheidsregio rechtvaardigt.
Ramp is hier denk ik in mindere mate aan de orde, maar crisis:
crisis: een situatie waarin een vitaal belang van de samenleving is aangetast of dreigt te worden aangetast;
Vitaal belang wordt in die wet niet verder uitgewerkt, maar het Nationaal Handboek Crisisbesluitvorming biedt een aardige handreiking:
Die vitale belangen zijn:
- territoriale veiligheid: het ongestoord functioneren van Nederland als onafhankelijke staat in brede zin, dan wel de territoriale integriteit in enge zin;
- economische veiligheid: het ongestoord functioneren van Nederland als een effectieve en efficiënte economie;
- ecologische veiligheid: het beschikken over voldoende zelf herstellend vermogen van de leefomgeving bij aantasting;
- fysieke veiligheid: het ongestoord functioneren van de mens in Nederland en zijn omgeving;
- sociale en politieke stabiliteit: het ongestoorde voortbestaan van een maatschappelijk klimaat waarin groepen mensen goed met elkaar kunnen samenleven binnen de kaders van de democratische rechtsstaat en gedeelde waarden.
Met name de laatste is hier relevant. En misschien ook wel een stukje fysieke veiligheid, als het gaat om het hebben van onderdak (primaire levensbehoeften). Dit legitimeert mijns inziens dat de term 'crisis' uit de wet veiligheidsregio's hier van toepassing is, waarbij voor openbare orde en veiligheid de burgemeester primair het opperbevel heeft (art. 4 WVr). Dan over de Voorzitter Veiligheidsregio:
In geval van een ramp of crisis van meer dan plaatselijke betekenis, of van ernstige vrees voor het ontstaan daarvan, is de voorzitter van de veiligheidsregio ten behoeve van de rampenbestrijding en crisisbeheersing in de betrokken gemeenten bij uitsluiting bevoegd toepassing te geven aan:
a. de artikelen 4 tot en met 7 van deze wet; (opperbevel, red.)
b. de artikelen 172 tot en met 177 van de Gemeentewet, met uitzondering van artikel 176, derde tot en met zesde lid;
c. de artikelen 11, 14, eerste lid, 56, eerste en vierde lid, en 62 van de Politiewet 2012;
d. de artikelen 5 tot en met 9 van de Wet openbare manifestaties.
Klaarblijkelijk was dit ingeschat als
van meer dan plaatselijke betekenis (niet te verwarren met 'gemeentegrens overstijgend'), wat het rapport van het IFV ook onderschrijft. In dat geval heeft de Voorzitter Veiligheidsregio dus een juridisch instrumentarium tot zijn beschikking (wat normaal bij de burgemeesters ligt), dat een projectteam niet heeft. Dus de rol van Voorzitter Veiligheidsregio op basis van dit artikel is een wezenlijk andere rol dan die van Voorzitter Veiligheidsregio in de 'koude fase'. Overigens kan art. 39 ook worden toegepast zonder GRIP 4 te maken, maar vaak is dit in de GRIP-regeling aan elkaar gekoppeld.
Dus concluderend:
Ja, de wet veiligheidsregio's is toepasbaar voor dit soort situaties. Deze wet wordt ( ten onrechte) vaak gekoppeld aan de organisatie Veiligheidsregio en fysieke veiligheid, is dus veel breder.
In die wet staat een aantal (nood-)bevoegdheden genoemd, die dus ook toepasbaar zijn voor 'sociale' of 'bestuurlijke' situaties. Vooral een juridische overweging dus.
Dat maakt de GRIP-structuur automatisch ook toepasbaar voor dit soort situaties (al is deze er misschien niet altijd op ingericht). De GRIP is wat dat aangaat 'slechts' een (praktische) uitwerking van de bevoegdheden die uit de wet voortvloeien.
