http://www.dft.nl/goeroes/harrygeels/1810229/Nieuwe_loon-prijs-spiraal_.htmlNieuwe loon-prijs-spiraal?
28 Jun 07, 10:01
door Harry Geels
Jaap van Duijn, voormalig topman van Robeco, sprak onlangs bij de viering van het twintig jarige bestaan van Atos Interim Management, over de arbeidsmarkt. Hij spreekt van ‘springtij’ die tot loonstijgingen gaat leiden, zo stond vanmorgen in de krant.
In het Financieële Dagblad stond vandaag een verslag van de masterclass die Jaap van Duijn gaf over de unieke situatie die is ontstaan op de Nederlandse arbeidsmarkt. Door de vergrijzing en de sterke economische groei is er een enorm tekort een goed geschoold personeel ontstaan. Dat gaat volgens hem leiden tot hogere lonen. En om de negatieve consequenties daarvan op te vangen tot een nieuwe productiviteitsslag.
De woorden die Van Duijn uitsprak zijn niet nieuw. Al een paar jaartjes wijst hij op dit fenomeen en al eerder heeft hij ook de alom bekende loon-prijs-spiraal van stal gehaald. Die gaat er volgens Van Duijn hoe dan ook komen, wellicht niet zo hevig als die van de jaren zestig en zeventig, maar stijgen zullen die lonen. Er is gewoon een enorm tekort aan goed geschoold personeel, zo meent hij. De ouderen die het arbeidsproces al op hun vijftigste hebben verlaten toen het economisch slechter ging in de jaren 2001-2003, of al eerder, komen niet meer terug. Die kunnen de huidige ontwikkelingen niet meer bijhouden. ‘Die rijden nu met de caravan door Europa’, zo zei Van Duijn.
De analyse van Van Duijn snijdt hout. Ook ik heb reeds in verschillende opinies erop gewezen dat de inflatie de komende jaren eerder op gaat lopen dan minder gaat worden. En als een van de redenen heb ik de looninflatie gegeven (naast onder andere de prijsstijgingen van grondstoffen, die de komende jaren ook doorgaat). Hoewel de lonen hier en daar inderdaad zijn opgelopen, is het echter toch verbazingwekkend dat die loonstijgingen gezien de krapte die er nu al een jaar of twee op de arbeidsmarkt is, toch erg bescheiden blijven. Economisch geredeneerd, moeten die volgens mij al veel meer gestegen zijn. Maar dat gebeurt dus blijkbaar niet.
Volgens mij blijft de loonstijging vooralsnog beperkt door twee oorzaken: globalisatie, ofwel de concurrentie van de lage-lonenlanden en de uitholling van de macht van de werknemer/vakbonden. Laten we beginnen met de globalisatie. Concurrentie van lage-lonenlanden als China en India heeft wereldwijd de prijzen van goederen onder druk gezet. Willen we meekomen in de wereld dan moeten we onze prijzen ook niet al te veel verhogen, zo redeneren de werkgevers. En als we de prijzen niet kunnen verhogen, dan mogen de lonen ook niet al te veel stijgen.
Ik heb verschillende werkgevers gesproken die een tekort aan arbeidskrachten hebben en die zeggen dan dat ze liever vacatures op laten staan dan de lonen te verhogen. Als ze de lonen zouden verhogen, zijn ze bang dat ze te duur worden in relatie tot de concurrenten, en dat het hek van de dam is. Wel zie je dat ze allerlei andere grapjes bedenken om werknemers binnen te trekken, bijvoorbeeld het uitloven van premies aan bestaande werknemers als ze iemand uit hun eigen vrienden- of kennissenkring weten te werven, en het aanbieden van flexibele arbeidstijden of mogelijkheden tot thuiswerken. Maar het helpt allemaal niet veel.
Dan de uitholling van de macht van de werknemer/vakbonden. Het is duidelijk dat tegenwoordig veel minder werknemers zijn aangesloten bij vakbonden. Door de toegenomen welvaart van de laatste decennia is het volk gezapig geworden. De drang om op de barricade te gaan staan is erg afgenomen. Tegelijkertijd zijn ook de vakbonden een schoothondje geworden van de politiek en het bedrijfsleven. Vakbondsleden zijn voor het vervolg van hun carrière vaak weer aangewezen op de politieke regentenpartijen als bijvoorbeeld de Pvda of het CDA, of het bedrijfsleven (denk aan de geweldige draai die vadertje Kok heeft gemaakt). Ik vind het opvallend hoe de vakbonden zich afzijdig houden in de discussie over de hoge bonussen en afvloeingsregelingen aan de top. De top van het bedrijfsleven heeft zich – mede door het gebrek aan tegenwicht - wel kunnen verrijken door de goede economische omstandigheden van de laatste jaren.
Komt die loon-prijs-spiraal er dan eigenlijk wel? Hoewel puur economisch geredeneerd Van Duijn gelijk heeft, zal die spiraal, denk ik, voorlopig maar heel voorzichtig uit zijn holletje kruipen. Ook de toestroom van goed gekwalificeerd personeel uit Oost-Europa zal de opwaartse druk op de lonen in eerste instantie nog beperkt houden. Maar als vroeg of laat China te maken gaat krijgen met flinke inflatie en loonstijgingen (en dat kan niet anders als de economische groei in dit tempo doorgaat), en de grondstofprijzen blijven doorstijgen (wat, zoals gezegd, ook waarschijnlijk is), dan zullen de lonen waarschijnlijk inderdaad eindelijk eens iets minder getemperd kunnen stijgen. Veel zal ook afhangen of de vakbonden hun ogen eens open doen en iets gaan doen tussen de enorme kloof die nu ontstaat tussen de top van het bedrijfsleven en de gewone werknemers.
