Levensgevaarlijk veel rommel langs het spoor
Door OLOF VAN JOOLEN en KEES WESSELS
BEVERWIJK - Eén flinke zet, meer is er niet nodig om de enorme kabelhaspel op het spoor bij Beverwijk te laten vallen.
Bij station Arnhem Centraal ligt pal naast spoor een stapel puin. FOTO AD
http://www.ad.nl/multimedia/archive/00056/spoor1_56284h.jpghttp://www.ad.nl/multimedia/archive/00056/spoor2_56292h.jpghttp://www.ad.nl/multimedia/archive/00056/spoor3_56293h.jpghttp://www.ad.nl/multimedia/archive/00056/spoor4_56301h.jpghttp://www.ad.nl/multimedia/archive/00056/spoor5_56303h.jpgHet gevaarte hangt al op half zeven en is voor een paar sterke vandalen zo om te duwen. Een stukje verderop ligt pal naast de rails een flinke stapel houten spoorbielzen. Zó voor het grijpen.
Aan de achterzijde van het station Arnhem Centraal liggen stukken betonnen rioleringsbuis en betonblokken naast een laag muurtje. De paar hekken er omheen zijn zo beroerd neergezet, dat ze geen enkele functie hebben. Direct naast het muurtje bevindt zich - een paar meter lager - perron negen. Het is de kat op het spek binden.
Het lijkt waanzin dat er mensen zijn die zulke voorwerpen op de rails gooien, toch gebeurt dat jaarlijks tientallen malen. Vandalisme heet dit criminele gedrag. Maximale celstraf: 15 jaar.
Wonder boven wonder zijn er nog geen slachtoffers gevallen bij aanrijdingen van een trein met stalen platen, betonblokken, of spoorstaven. Psychische problemen en verwondingen van diverse machinisten dan even buiten beschouwing gelaten.
Na een reeks incidenten in 2004 werd een scala aan maatregelen aangekondigd. Spoorcriminelen moeten natuurlijk niet de helpende hand krijgen van slordige aannemers die hun materieel niet goed opbergen of zelfs laten liggen zodra de klus erop zit. Minister Peijs (Verkeer) schreef de Tweede Kamer medio 2004 dat een grote schoonmaak rond het spoor was ingezet.
Een onderzoek van het AD op vijf trajecten waar wordt (of onlangs is) gewerkt, toont aan dat het weer een puinhoop is rond het spoor. Op 12 van de 17 onderzochte plekken liggen grote obstakels, vaak pal naast de rails. Als deze rommel op de rails terechtkomt, is een daverende klap gegarandeerd.
Zeker 's avonds, wanneer spoorvandalen toeslaan, zien machinisten de obstakels pas op het laatste moment. Op tijd stoppen kan niet. Een trein die 130 kilometer per uur rijdt, heeft een remweg van 600 meter.
In veel gevallen gaat het om materiaal dat overblijft na werkzaamheden. Zo lieten bouwvakkers die bij Abcoude aan een grote tunnelbak werkten, brokken asfalt en stukken beton achter. Ook nieuwe bouwmaterialen staan open en bloot. Op het industrieterrein Spoorhaven bij Berkel en Rodenrijs liggen grote betonnen voeten, stapels houten en plastic pallets en zakken vol grind. Níet afgeschermd.Te zwaar om te verplaatsen? Daar denkt de machinist die ruim een jaar geleden met zijn trein bij Wormerveer op een drie meter brede en tientallen kilo’s zware stalen plaat reed, heel anders over.
De omgeving van het nieuwe station Utrecht-Terwijde is één grote bouwplaats. Betonijzer, stellingen, rioleringsbuizen, spoorstaven, houten planken en stápels tegels. Wederom is het hek beroerd geplaatst. Daardoor ligt alles er onbeschermd.
Bij de troep tegenover het station staan niet eens hekken. Alleen bouwapparatuur ligt in een keet. Een loopbrug over het spoor vergroot zelfs het gevaar: criminelen kunnen hun projectielen zó laten vallen, zoals bij station Breda Prinsenbeek gebeurde.
Prorail, de spoorbeheerder, zegt gisteren maatregelen te hebben genomen.
Tot nu toe
* Na een golf van vandalisme sloegen politie, spoorbeheerder Prorail en de Inspectie Verkeer in 2003 de handen ineen.
* Prorail hield grote schoonmaak langs het spoor en liet in contracten met aannemers opnemen dat zij de bouwlocaties netjes moeten achterlaten. Ook zijn camera’s opgehangen en geeft NS-personeel voorlichting op scholen. Het aantal incidenten leek te dalen.
* Spoorcriminelen zijn meestal jongeren. Een van hen, een jongen die in Amersfoort een staaf op de rails had gelegd, kreeg 15 maanden cel.
Machinist
‘Door blokken op de rails begon de trein te stuiteren’
Machinist Peter had de verbinding met de treindienstleider nét verbroken. De man aan de andere kant van de lijn had hem verteld dat er mogelijk mensen op het spoor bij Maarssen liepen.
Terwijl hij de hoorn nog in zijn hand had, zag Peter het gevaarte recht voor hem in het donker opdoemen. Tussen de rails stond een grote pvc-buis. De pijp bleek vol grind te zijn gestort. ,,Die gaat dwars door mijn ruit,’’ dacht de treinbestuurder. Hij dook weg en hoorde de klap.
Op hetzelfde moment begon de trein wild in zijn veren op en neer te stuiteren. Een groep van tien jongens had over een lengte van 75 meter blokken beton en stoepranden op het spoor gelegd. ‘Het kan niet anders of ik schiet uit de rails’, was de volgende gedachte die door Peters hoofd schoot. Door het cabineraam kon hij de bovenleiding voorbij zien komen.
Maar wonder boven wonder ontspoorde de intercity niet. Peter reed op het moment van de grote klap namelijk 100 in plaats van de toegestane 140 kilometer. Hij was iets vóór op zijn schema en had daarom zijn snelheid al aangepast.
,,Dat is mijn geluk geweest,’’ zegt de NS’er een jaar na het incident. Hij was direct na het ongeluk behoorlijk geschrokken en zat met trillende handen in zijn cabine. Maar inmiddels rijdt hij weer redelijk ontspannen door het land. ,,Ik heb het later nog wel een paar keer moeilijk gehad. Het was soms best lastig om weer op de trein te stappen, maar je moet het relativeren,’’ vindt Peter. ,,Wanneer je dat niet doet, kan je dit baantje niet volhouden. En ik kan het me niet veroorloven om maar thuis te gaan zitten,’’ zegt de machinist met een glimlach.
Wat nog wél aan hem knaagt, is hoe mensen zoiets kunnen doen. De jongens die de politie oppakte, waren tussen de 16 en 19 jaar oud. De machinist denkt dat het knullen zijn die voor de kick nét zo lang dit soort dingen doen tot de politie hen oppakt. Het dringt niet tot ze door, wat hun daden voor gevolgen kunnen hebben. ,,Ze hebben geen besef van veiligheid. Het dringt niet tot ze door dat er gewonden of zelfs doden kunnen vallen.’’
Extra controle na AD-onderzoek
Prorail: Contracten met aannemers aanscherpen
Prorail, de beheerder van het spoor, reageert geschrokken op het onderzoek van het AD. ,,We gaan de touwtjes aanhalen door meer en strenger te controleren,’’ zegt Eric Drent van Prorail. ,,In het verleden zijn taken afgestoten en daardoor is de controle meer bij de aannemers komen te liggen. Wij gaan dat nu weer naar ons toehalen. Onze inspecteurs moeten niet alleen de staat van het spoor, maar ook de omgeving van het spoor controleren. Ook zullen we nog eens kijken of we de contracten met aannemers moeten aanscherpen.’’
De werkzaamheden van Prorail worden gecontroleerd door de Inspectie Verkeer en Waterstaat (IVW). De inspectie zegt al in overleg te zijn met de spoorbeheerder over betere controles langs het spoor. Daarnaast zal IVW nagaan of de maatregelen er echt voor zorgen dat er geen gevaarlijke spullen langs het spoor slingeren.
Over een paar maanden komt IVW met cijfers. Die moeten duidelijk maken of er vorig jaar meer voorvallen met vandalisme zijn geweest.
Top 5 incidenten
* 1 maart 2006 Onbekenden gooien bij Oss twee winkelwagentjes op het spoor. De actie zorgt voor ernstige vertragingen. Ondanks het plaatsen van hekken en camera’s neemt het aantal incidenten rond Oss later weer toe.
* 1 januari 2006 Een locomotief van de NS loopt zware schade op, nadat hij bij Geldrop op een rolstoelbrug is gereden. Het ding is door onbekenden op de rails geduwd. Vanwege eerdere incidenten stonden er bij Geldrop mobiele bewakingscamera’s, maar die zijn weer weggehaald.
* 4 oktober 2005 Een machinist van de NS komt met de schrik vrij nadat er een vuurbal door zijn cabine is geslagen. Een bankschroef die aan de bovenleiding is gehangen, blijkt de boosdoener. De directie van de Spoorwegen reageert woedend.
* 29 augustus 2005 Tussen Almelo-De Riet en Borne leggen vandalen stapels stenen en ijzeren voorwerpen op de rails. Ook gooien ze ijzerdraad over de bovenleiding. Een trein botst op de stenen en er is een grote sein- en wisselstoring.
* Maart-juli 2005 Een groep van acht hangjongeren gooit in een periode van vier maanden tien keer stenen naar passerende treinen en legt stenen op de rails tussen Helmond en Deurne. De politie houdt de jongens - in de leeftijd 16 tot 18 jaar - in juli aan. Ze zeggen uit baldadigheid en onder invloed van drank te hebben gehandeld. De schade van hun acties blijft beperkt tot treinvertragingen.
