http://www.justitie.nl/themas/meer/identificatieplicht/wat_verandert.aspWat verandert er met de invoering van de uitgebreide identificatieplicht?
Met de invoering van het wetsvoorstel “Uitgebreide identificatieplicht” blijven de bestaande identificatieplichten voor de burger bestaan en komen er belangrijke nieuwe plichten bij. Politie en (bestuurlijk) toezichthouders krijgen meer bevoegdheden om de identiteit van burgers te controleren.
Met toezichthouders worden ambtenaren bedoeld die toezicht moeten houden op de naleving van bepaalde wetten. Zij zijn werkzaam bij bijvoorbeeld Staatsbosbeheer, Fiod, douane, bouw- en woningtoezicht, arbeidsinspectie, milieu-inspectie.Alle burgers van 14 jaar en ouder moeten een geldig identiteitsbewijs tonen als de politie of toezichthouder daar om vraagt. In de praktijk betekent dit dat elke burger van 14 jaar en ouder altijd een geldig identiteitsbewijs met zich mee moet nemen wanneer hij van huis weggaat. Wordt onder de huidige wet bijvoorbeeld in het verkeer alleen van bestuurders van motorrijtuigen verwacht dat ze zich op verzoek van de politie kunnen identificeren, met de uitgebreide identificatieplicht moeten ook fietsers en voetgangers zich op verzoek kunnen identificeren, als dat nodig is voor de uitoefening van het verkeerstoezicht of de opsporing van strafbare feiten.
Geen willekeurige verzoeken om legitimatie
Ook onder de Wet op de uitgebreide identificatieplicht mag de politie burgers niet zonder reden aanhouden om hun identiteit te controleren. De politie moet een concrete reden hebben om naar het identificatiebewijs van de burger te vragen. Er mag geen sprake zijn van willekeurige identiteitscontroles. Het verzoek om legitimatie moet nodig zijn voor de uitvoering van de taken van de politie.
Volgens de huidige wetgeving mag de politie een verdachte van een strafbaar feit om zijn naam, adres, geboortedatum en sofi-nummer vragen. Ook mag de politie, zonder dat er een verdenking van een strafbaar feit is, iemands identiteit controleren in het kader van het verkeerstoezicht of indien er een redelijk vermoeden is dat de persoon illegaal in Nederland verblijft.
Voor de andere politietaken, het handhaven van de openbare orde en hulpverlening, heeft de politie onder de huidige wetgeving geen identificatiebevoegdheden. Dat verandert met de invoering van de wet “Uitgebreide identificatieplicht”. De politie krijgt dan ook voor de uitvoering van deze taken de bevoegdheid om naar het identiteitsbewijs te vragen, mits daar een concrete aanleiding voor is.
Toezichthouders, bijvoorbeeld douaniers, boswachters en onderwijsinspecteurs krijgen dezelfde bevoegdheden als de politie om naar het identificatiebewijs te vragen.
Ook voor toezichthouders geldt dat er een reden moet zijn voor het verzoek om het identiteitsbewijs te tonen en moet het verzoek passen bij de uitoefening van de functie. Een toezichthouder van bouw– en woningtoezicht kan bijvoorbeeld van een fietser die door rood licht rijdt niet eisen om zich te identificeren. Het aanhouden van verkeersovertreders behoort immers niet tot zijn taken. Net zo min mag een inspecteur van de arbeidsinspectie aan iemand die afval op straat gooit, vragen om zich te identificeren.Met toezichthouders worden ambtenaren bedoeld die toezicht moeten houden op de naleving van bepaalde wetten. Werknemers van particuliere beveiligingsbedrijven, bijvoorbeeld beveiligingsmedewerkers van winkels, bedrijven en instellingen vallen hier niet onder. Zij mogen op grond van de Wet op de uitgebreide identificatieplicht burgers niet vragen om zich op straat te identificeren. Zij mogen wel, in verband met beveiliging of op grond van de huisregels van de winkel, het bedrijf of de instelling waarvoor zij werken, bezoekers of klanten vragen om zich te identificeren. Die bezoekers zijn niet verplicht om daarop in te gaan, maar zij moeten wel dulden dat zij op last van de rechthebbende op het pand worden verwijderd of de toegang geweigerd. Door identificatie te weigeren begaan zij geen strafbaar feit.
Sancties
Bij de invoering van “uitgebreide identificatieplicht” kan iemand die geen geldig identiteitsbewijs kan of wil tonen aan politie of toezichthouder, meegenomen worden naar het politiebureau. Daar wordt vervolgens onderzoek gedaan naar zijn identiteit. De maximale straf die voor deze overtreding kan worden opgelegd is een geldboete van 2.250 euro. De verwachting is dat de standaardboete in de praktijk in veel (eenvoudige) gevallen aanzienlijk lager zal uitkomen.
