Tot nu toe heb ik heel de discussie van enige afstand gevolgd. Vanuit een anesthesiologische invalshoek zal ik reageren op de oorspronkelijke vraag. Het meten van de zuurstofsaturatie is binnen mijn vak dagelijkse routine en wellicht kan ik vanuit mijn professie een bijdrage leveren aan de discussie. De zuurstofsaturatiemeter wordt wel “The anesthetists handshake” genoemd. Even terug naar de vraag;
Is het meten van de zuurstofsaturatie met behulp van een pulsoxymeter door de gevorderde Eerste Hulpverlener een nuttige toevoeging of is het volkomen zinloze aanschaf.
Allereerst is het van belang het terrein van de Eerste Hulpverlener af te bakenen. Eerste Hulp Bij Ongelukken (EHBO) is hulp die door leken geboden kan worden in afwachting van professionele hulpverleners, zoals de ambulancezorgverlening. Het is van belang dat de EHBO vooral wordt verleend in die situatie waar levensbedreigend letsel en stoornissen optreden. Voor deze hulpverleners is het belangrijk potentieel levensbedreigend letsel zo vroeg mogelijk te herkennen en adequate hulp in te roepen. In afwachting van professionele hulp dienen zij enerzijds maatregelen treffen die een verslechtering van de toestand van het slachtoffer voorkomen en anderzijds levensreddende handelingen te verrichten in afwachting van professionele hulp. Niks meer en niks minder. Deze Eerste Hulpverleners verdienen respect voor hun inzet om vaak belangeloos een medemens in nood bij te staan.
Echter er zijn ook grenzen. Het gebruik en de interpretatie van medisch diagnostische apparatuur vereist expertise. Eerder gaf SEH zustertje op dit forum een zeer uitgebreid exposé over het meten van de zuurstofstofsaturatie. Definitie, doel, indicatie en aandachtspunten werden hier besproken. Graag zou ik hier nog een item aan toevoegen. Immers, deze hele opsomming is alleen van waarde als men in staat is op deskundige wijze al deze afzonderlijke zaken met elkaar in verband te brengen, conclusies te formuleren en op basis hiervan een beleid te bedenken. Dit vereist toch wel het nodige inzicht in de fysiologie en vooral de pathofysiologie. Dat is lastig en zonder enige ervaring zelfs gevaarlijk wanneer er als gevolg van bepaalde meetresultaten verkeerde conclusies worden getrokken.
Eerder schreef de zuster “meten is weten, maar je moet wel weten wat je meet”. Helemaal mee eens. Vanuit anesthesiologisch oogpunt is mijn credo altijd “meten is weten, goed meten is zeker weten”. Een pulsoxymeter is een ingewikkelde monitor. Monitoren komt van het Latijnse werkwoord Monere wat letterlijk “waarnemen” betekent. De meest relevante betekenis ervan is “opmerkzaam maken op”. Het is dus niks meer dan dat. Het doel van een monitor is het versterken van een klinische observatie teneinde een klinische beslissing te nemen.
Men dient zicht zich dus zeer goed te realiseren wat een dergelijke monitor jou nou exact vertelt, hoe een bepaalde waarde tot stand is gekomen en welke waarde mag worden toegekend aan een bepaalde uitslag, alvorens men hieraan een conclusie mag verbinden, gevolgd door een bepaald medisch beleid. Binnen de pre-hospitale setting dient men zich al helemaal bewust te zijn van de beperkingen van een pulsoxymeter en die zijn legio.
Als een Saturatiemeter ook een plesmogram heeft, zegt het beperkt iets over de vulling.
Zo zegt bijvoorbeeld in de pre-hospitale setting een plethysmogram niks over vulling, in tegenstelling tot wat Rescue beweerd. Zelfs niet beperkt! De vullingstatus van een patiënt is echt heel erg complex en met simpele plethysmografie alleen mag men helemaal niets zeggen over de vullingstatus van een patiënt.
Een van de allereerste pre-hospitale handelingen die een ambulanceverpleegkundige zal verrichten bij de kritisch zieke patiënt is het toedienen van zuurstof, hopelijk meestal nog voordat een zuurstofsaturatie is gemeten. Zelfs als de saturatie nog optimaal is zal men vaak overgaan tot het suppleren van extra zuurstof. Een zuurstofsaturatiemeter voegt in eerste instantie dus niet erg veel toe, omdat het je handeling niet zal beïnvloeden. Je geeft sowieso zuurstof! Een toesnellende ambulance gaat echt niet harder rijden indien men verneemt via de EHBO dat de zuurstofsaturatie te laag is.
In antwoord op de initiële vraag ben ik van mening dat het meten van de zuurstofsaturatie door Eerste Hulpverleners helemaal niks toevoegt aan hun taak. Zelfs niet een beetje. Het is dus een volstrekt zinloze aanschaf. Echt doodzonde van het geld. Dan heb je aan een fles zuurstof meer. Wat mij betreft is een zuurstofsaturatiemeter voor de Eerste Hulpverlener een gadget, dat afleid van de hulpverlening. Je moet naar je slachtoffer kijken en niet naar een getal. Binnen de anesthesiologie geldt nog immer dat de klinische toestand van de patiënt de belangrijkste monitor is.
Tot slot dient men zich ervan bewust te zijn dat de industrie van dit soort apparatuur maar één doel voor ogen heeft en dat is het zoveel mogelijk genereren van omzet. Het is gewoon een slimme marketingstrategie om afzonderlijke EHBO verenigingen en individuele EHBO’ers voor dit apparatuur te interesseren in de hoop de omzet op te schroeven in deze barre tijden. Het belang van de patiënt zal ze een worst zijn, alhoewel ze dat natuurlijk nooit zullen zeggen. Daarom doe ik dat voor ze. Geloof me, ik werk nu lang genoeg in de gezondheidszorg om dit stellig te durven beweren.
