'Zwakke juridische basis inval Irak was bekend'
Uitgegeven: 8 oktober 2010 18:24
Laatst gewijzigd: 8 oktober 2010 18:42
AMSTERDAM - Nederland realiseerde zich in de aanloop naar de Amerikaanse inval in Irak in 2003 terdege dat de juridische basis voor dat ingrijpen wankel was. Dat blijkt opnieuw uit documenten die vrijdag door demissionair premier Jan Peter Balkenende zijn vrijgegeven op verzoek van NU.nl.De stukken, een verzameling van onder meer ambtelijke verkenningen, gespreksverslagen en memo's van de Nederlandse ambassade in Washington, bevestigen daarmee de belangrijkste conclusies van de commissie-Davids.
Die stelde begin dit jaar vast dat voor de inval een goed volkenrechtelijk mandaat ontbrak, en dat Nederland informatie van inlichtingendiensten over massavernietigingswapens selectief interpreteerde, om het reeds ingenomen standpunt voor een inval te ondersteunen.
Wenselijk
Uit de stukken, die door Davids in zijn onderzoek zijn betreokken, blijkt onder andere dat diverse malen is gekeken of een inval volgens internationaal recht was te verantwoorden. Als duidelijk wordt dat de benodigde VN-resolutie uitblijft, duikt in diverse stukken de zinsconstructie "politiek wenselijk, maar juridisch niet noodzakelijk" op.
In een document van 19 augustus 2002 schrijft een ambtenaar dat een militaire actie gericht op het vervangen van het regime, waarbij de massavernietigingswapens alleen de legitimatie zijn "volkenrechtelijk veel moeilijker" ligt.
'Regime change'
De auteur schrijft dat Nederland daarom moet blijven hameren op de noodzaak van ontmanteling van die wapens. "In die benadering zou 'regime change' een mogelijk gevolg van militaire actie kunnen zijn, niet een doel. Een dergelijke actie moet worden gemotiveerd door de vaststelling dat dit land in gebreke blijft de relevante VR-resoluties na te leven."
Toch blijkt herhaaldelijk dat het omverwerpen van het regime van Saddam Hoessein wel degelijk een doel is. Maar een handgeschreven notitie uit dezelfde periode maakt duidelijk dat daar niet over gesproken wordt: "We moeten niet over regime change praten, maar over wapeninspecties."
De schrijver geeft er echter blijk van zich te realiseren die houding moeilijk is vol te houden, omdat wel medewerking wordt verleend aan bijeenkomsten van critici van het regime: "Conferentie Iraakse oppositie. Wel zaaltje, etc. ter beschikking stellen maar dat je niet op een regime change aanstuurt?" noteert hij kritisch.
Akkoord
Uit de nu vrijgegeven stukken blijkt verder dat de verwachting leefde dat andere Europese landen wel akkoord zouden gaan met militaire actie. "Aangezien de meeste regeringen SH (Saddam Hoessein - redactie) liever zien verdwijnen, ligt het in de lijn der verwachting dat de VS uiteindelijk hun gang kunnen gaan", is de conclusie. België, Duitsland en Frankrijk zouden in aanloop naar de oorlog in 2003 echter felle tegenstanders blijken.
Openbaar
Eerder maakte het ministerie van Algemene Zaken, de AIVD en de MIVD ook al stukken over de oorlog in Irak openbaar. Premier Balkenende weigerde toen veel documenten, maar besloot de stukken na een juridische procedure alsnog openbaar te maken.
Uit de stukken bleek eerder al dat de Nederlandse geheime diensten geen goed beeld van de situatie in Irak hadden, en dat Saddam Hoessein niet rekende op een oorlog.
© NU.nl/Brenno de Winter
http://www.nu.nl/politiek/2352146/zwakke-juridische-basis-inval-irak-was-bekend.html
