http://www.telegraaf.nl/binnenland/6661945/___Paniek_is_besmettelijk___.html?sn=binnenland,buitenlanddi 04 mei 2010, 22:25
'Paniek is besmettelijk'
NIJMEGEN - "Paniek is besmettelijk. In ons instinct zit ingebakken dat je bij dreigend gevaar weg moet wezen. Eerst vluchten en daarna pas kijken wat er aan de hand is."
Dat is volgens hoogleraar sociale psychologie Roos Vonk van de Radboud Universiteit in Nijmegen een mogelijke verklaring voor de chaos die ontstond op de Dam in Amsterdam nadat een man tijdens de twee minuten stilte iets onverstaanbaars riep. ,,En als de massa eenmaal in beweging is, is er geen houden meer aan. Een mensenmassa kan levensgevaarlijk zijn. Een vluchtende massa veroorzaakt dan weer zijn eigen paniek'', aldus de hoogleraar.
Vonk denkt dat de paniek op de Dam begon, doordat degene die stond naast de man die schreeuwde, schrikkerig reageerde. ,,Degene die daar weer naast staat, schrikt van die emotionele reactie. De volgende denkt: er is iets aan de hand, ik moet zorgen dat ik weg ben. En zo slaat iedereen op de vlucht, want mensen doen elkaar allemaal na. Als de eerste heel rustig had gereageerd en tegen die man had gezegd: joh, hou jij eens even op, was er misschien wel niks gebeurd.''
Maar de hoogleraar kan zich wel voorstellen dat de directe omgeving van de roepende man schrok. ,,De herdenking is toch een emotioneel moment. En we hebben net weer die bomaanslag in New York gehad. Bovendien was de koningin er. Onbewust associëren sommigen dat met het drama in Apeldoorn vorig jaar. Kortom voldoende omstandigheden om iets ongewoons negatief uit te leggen en daarop te reageren.''
Dat de mensenmassa toch vrij snel weer rustig naar de rest van de plechtigheid keek, verklaart Vonk ook uit het imitatiegedrag dat mensen eigen is. ,,Na hun instinctieve vlucht willen mensen weten wat er eigenlijk aan de hand is. In Amsterdam zagen ze dat het vals alarm was en dat de eersten zich alweer bepaalden bij de herdenking en dat doet iedereen dan weer na. Mensen worden geregeerd door onbewuste mechanismen.''
