http://www.vng.nl/smartsite.dws?id=22115&it=3Lidmaatschap bestuurders en raadsleden van gesubsidieerde instellingen
‘Bijna elke gemeente heeft raadsleden en wethouders die subsidie geven of kapitaal verschaffen aan clubs die ze zelf besturen’ kopt een landelijk dagblad op 20 oktober 2006. Door deze bestuurscultuur is de Amsterdamse deelraad Zuidoost in opspraak geraakt. Maar hoe is het nu geregeld? Hieronder een overzicht.
Wettelijke bepalingen
De Gemeentewet noemt een aantal verboden handelingen voor raadsleden en wethouders. Zo is het niet toegestaan om als adviseur, advocaat of procureur werkzaam te zijn voor derden indien zij een geschil met de gemeente hebben. Ook geldt een verbod om in bepaalde gevallen rechtstreeks of middellijk een overeenkomst aan te gaan met derden indien de gemeente partij is bij die overeenkomst.
De Gemeentewet bepaalt ook dat een bestuurder of raadslid niet deelneemt aan een stemming over een aangelegenheid die
hem (rechtstreeks of middellijk) persoonlijk aangaat
of waarbij hij als vertegenwoordiger is betrokken
of die de vaststelling of goedkeuring van de rekening van een lichaam betreft waaraan hij rekenplichtig is of tot welks bestuur hij behoort.
Bij aangelegenheden die de bestuurder rechtstreeks of persoonlijk aangaan, kan gedacht worden aan familierelaties, eigendommen, zakelijke belangen zoals aandelenbezit of bestuurslidmaatschappen van gesubsidieerde instellingen. In zo’n geval zal de wethouder of het raadslid af moeten zien van deelname aan stemming. Deze beslissing wordt overigens door de wet geheel aan hem- of haarzelf overgelaten en kan dus niet afgedwongen worden.
Een andere bepaling die ziet op belangenverstrengeling is te vinden in de
Algemene wet bestuursrecht: ‘een bestuursorgaan vervult zijn taak zonder vooringenomenheid en waakt ertegen dat de besluitvorming wordt beïnvloed door tot het bestuursorgaan behorende of daarvoor werkzame personen die een persoonlijk belang bij het besluit hebben’.Ook voor het vervullen van nevenfuncties uit hoofde van het ambt en andere nevenfuncties bestaan wettelijke regels.
Gedragscode
Of er sprake is van belangenverstrengeling in een concreet geval zal afhangen van de feiten en omstandigheden. Omdat dit niet altijd direct duidelijk zal zijn, is het wenselijk dat de bestuurder of het raadslid in het college of de raad in de discussie aangeeft op welke wijze een besluit hem of haar persoonlijk aangaat. Daarnaast kan het college of de raad in algemene zin bespreken hoe hun leden belangenverstrengeling of de schijn daarvan kunnen vermijden.
Ter ondersteuning van de eigen verantwoordelijkheid van de leden dient een gedragscode vastgesteld te worden. Een gedragscode biedt de mogelijkheid om per gemeente nadere afspraken te maken. De afspraken in de gedragscode zijn aanvullend en mogen niet strijdig zijn met de regels die in de Gemeentewet en de Awb zijn vastgelegd.
Op VNG-net zijn voorbeelden van gemeentelijke gedragscodes voor bestuurders te vinden. De VNG heeft in samenwerking met het IPO, de Unie van Waterschappen en het Ministerie van BZK de modelgedragscode voor bestuurders geactualiseerd. Deze verschijnt eind dit jaar.
Verbonden partijen
Verbonden partijen zijn organisaties die in opdracht van de gemeente gemeentelijke taken uitvoeren zoals gemeenschappelijke regelingen, stichtingen en publiek-private samenwerkingen. Door deelname in dergelijke organisaties dient de gemeente niet alleen een publiek belang, maar ook het belang van de organisatie zelf.
Als voorbeeld kan dienen het beleid van een sociale werkvoorziening. Een raadslid dat tevens bestuurslid is van het werkvoorzieningschap wordt in die rol geacht de belangen van het schap behartigen, maar die belangen hoeven niet gelijk te zijn aan het algemeen belang van de gemeente.
Handboek
Het adviesbureau Deloitte heeft in samenwerking met de VNG en de ministeries van Financiën en BZK het Handboek Verbonden partijen ‘Twee voeten in één sok’ uitgebracht.
Hierin wordt onder meer ingegaan op sturing door de gemeente van organisaties die een publieke taak uitvoeren door middel van prestatie- en budgetafspraken en een verantwoordingsplicht.
