Mensen die wel beter weten09-01-2011 om 19:00
door Jelmer Mommers
Ziehier een reportage van EenVandaag van een voorlichtingsmiddag voor bezorgde bewoners in Moerdijk. De communis opinio onder de in beeld gebrachte bezoekers is: Ik geloof er niets van. Bekijk en bewonder, vanaf 20:15:
Twee voorbeeldige reacties: “Ze laten het achterste van hun tong toch niet zien.” En: “Ik geloof het niet.” Wat houden ze achter dan? “Dat weet ik niet, maar ik geloof het niet.”
Wat is hier aan de hand? Waarom zouden mensen niet geloven wat de Moerdijkse autoriteiten ze vertellen?
Redenen waarom de Moerdijkse autoriteiten zouden liegen tegen de Moerdijkers:
- De burgemeester heeft de brand aangestoken;
- Het gemeentebestuur knijpt al jaren een oogje toe voor misstanden bij ChemiePack, en verdient daar vele miljoenen aan. Van het geld kopen ze grote huizen in Frankrijk en Zuid-Spanje;
- De plaatselijke technocraten zijn door en door verdorven, ze zien niet waarom de gezondheid van de Moerdijkers adequaat beschermd zou moeten worden;
- Een combinatie van bovenstaande redenen.
Hoewel deze mogelijke samenzweringen stuk voor stuk moeten worden onderzocht – liefst door een flinke onderzoekscommissie, zijn ze niet erg waarschijnlijk. Nederland is geen bananenrepubliek, onze instituties en gezagsdragers zijn over het algemeen niet corrupt. Dus mogen we met redelijke zekerheid aannemen dat de autoriteiten in Moerdijk niet liegen, en het beste voorhebben met de plaatselijke bevolking.
Maar precies die redelijkheid ontbreekt. De twijfel van de mensen in de video komt niet voort uit een kritisch denkproces. Ze hebben geen (grote hoeveelheden) feiten tot zich genomen, die in context geplaatst, en een gefundeerde conclusie getrokken. De man in het wagentje (op 25:30) is zelfs halverwege vertrokken. De enige reden dat deze mensen beter weten, is omdat hun gut feeling ze dat ingeeft. Er zal wel meer aan de hand zijn.
Nou is er niets mis met een gut feeling – intuďties betekenen meer dan eenzijdig rationele mensen willen toegeven. Maar je kunt het ook overdrijven, en dan slaat het om in domheid. Zoals hierboven.
Waarom kiezen voor doelbewuste domheid? Waarom met man en macht weigeren aan te nemen wat een burgemeester, een brandweerman, of een milieuarts jou met de beste intenties vertelt? Waar komt die paranoia vandaan? Een antwoord op deze vragen heeft te maken met een doorgeslagen emancipatie, een totale relativering van ieder gezag, een gevoel dat ‘de elite’ het op de massa gemunt heeft – en dat er daarom vooral niet geluisterd moet worden naar iedereen met een officiële (overheids)functie. En in de meer extreme versie: de politiek is er voor zichzelf en om allochtonen te knuffelen, Echte Nederlanders worden langzamerhand vreemden in hun eigen land – ontheemd. Dit is een hoopje sentimenten, waarvan een deel ook bij de Moerdijkers speelt. Op landelijk niveau weet Geert Wilders dit soort gevoelens om te zetten in stemmen op zijn tegenpartij. Maar Wilders’ rancuneus populisme biedt geen oplossingen. Het schopt verstoorde verhoudingen enkel verder uit het lood en het steunt domheid in zijn ultieme waan: slim te zijn.
Dat probleem moeten we serieus nemen, want een samenleving waarin iedereen wel beter weet, is geen samenleving meer.
http://sargasso.nl/archief/2011/01/09/mensen-die-wel-beter-weten/
