SamenvattingPublieksevenementen worden steeds complexer en massaler. Het spreekt voor zich dat
de overheid moet zorgen dat burgers voldoende beschermd zijn tegen eventuele
risico’s bij evenementen. Dat evenementen niet zonder risico’s zijn en dat zich in de
praktijk ernstige calamiteiten kunnen voordoen, illustreren de grote complicaties bij
het strandfeest Sunset Grooves in Hoek van Holland in 2009 en de Loveparade in
Duisburg in 2010.
De gemeente is de instantie die bevoegd is tot het verlenen van vergunningen voor
publieksevenementen en het stellen van voorwaarden daarin om de veiligheid en
gezondheid van burgers te beschermen. Hiertoe kan ze advies van deskundigen
inwinnen. De hulpverleningsdiensten (politie, brandweer en de Geneeskundige
Hulpverleningsorganisatie in de Regio (GHOR)) zijn de deskundigen op het gebied van
veiligheid en gezondheid. Deze zijn georganiseerd en werken samen op het niveau van
de veiligheidsregio.
De Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) en de Inspectie Veiligheid en Justitie
(Inspectie VenJ) hebben in 2010/2011 onderzoek gedaan naar de kwaliteit van het
proces van vergunningverlening bij publieksevenementen. Uit de resultaten blijkt dat
gemeenten vaak wel een evenementenbeleid hebben maar dat zij daarin nog
verbeteringen kunnen bereiken door het beleid af te stemmen met de hulpverleningsdiensten
en met de andere gemeenten in de veiligheidsregio. Het gestructureerd
vragen van geďntegreerde adviezen aan de hulpverleningsdiensten kan een belangrijke
bijdrage aan die verbeteringen leveren. Als de gemeenten advies van een hulpverleningsdienst
ontvangen, nemen zij dit vrijwel altijd over als voorwaarden voor de
vergunning. De meeste gemeenten verantwoorden zich over de gestelde voorwaarden
in de vergunning naar de hulpverleningsdiensten, maar niet naar de burgers of naar de
gemeenteraad. Zij hebben bovendien het toezicht op de naleving van de vergunningsvoorwaarden
over het algemeen onvoldoende geregeld.
De hulpverleningsdiensten weten elkaar doorgaans goed te vinden in het adviestraject
rond de vergunningverlening voor publieksevenementen. Zo nemen zij veel
initiatieven om te komen tot een regionale aanpak door de hulpverleningsdiensten.
Vaak gaan de gemeenten met dergelijke inititatieven akkoord, maar blijkt
implementatie nog een brug te ver.
De inspecties achten het van belang dat gemeenten de samenwerking met de hulpverleningsdiensten
en de andere gemeenten in de regio verstevigen. Onmisbaar voor
een regionale aanpak zijn: een eenduidige regionale definitie van publieksevenement,
eenduidige risicocategorieën, een uniform instrument voor risicoanalyse, een
regionale evenementenkalender die door alle gemeenten en diensten consequent
gevuld en gebruikt worden. Samenwerking binnen de grenzen van de veiligheidsregio
ligt het meest voor de hand. Binnen de veiligheidsregio komen immers de gemeenten
(als bestuur van de regio) en de hulpverleningsdiensten (gewend om op dat niveau in
operationeel verband samen te werken) samen.
Aangezien gemeenten het bevoegd gezag zijn in het proces rond de vergunningverlening
bij publieksevenementen, doen de inspecties een dringend beroep op de
colleges van Burgemeester en Wethouders om de aanbevelingen op te volgen en
daarmee de veiligheid en gezondheid van de burgers bij publieksevenementen te
beschermen. In aanvulling hierop worden de voorzitters van de veiligheidsregio’s
verzocht deze initiatieven voor regionale samenwerking te ondersteunen.
De inspecties zullen in 2013 onderzoek doen op het niveau van de veiligheidsregio’s om
na te gaan of de situatie verbeterd is.
Conclusies2.1 Evenementenbeleid gemeenten nog niet op ordeDe gemeenten vullen hun verantwoordelijkheid als vergunningverlener voor publieksevenementen
lang niet altijd goed in. Nog te vaak prevaleert het economisch belang of
de promotie van de eigen gemeente boven het belang van de publieke veiligheid en
gezondheid bij evenementen. Ook de beschikbare kennis en capaciteit spelen een
belangrijke rol; deze zijn bij de kleinere gemeenten meer beperkt.
Het evenementenbeleid is in veel gemeenten ook niet op orde. Veel gemeenten
hebben wel een bestuurlijk vastgesteld evenementenbeleid maar hebben dit niet
afgestemd met de hulpverleningsdiensten en de andere gemeenten in de regio. Het
beleid lijkt in de grote gemeenten meer uitgewerkt dan in de kleinere gemeenten. Er
bestaat veel verschil in de mate van aandacht voor de aspecten gezondheid en
veiligheid. Soms is het beleid niet meer dan het vastleggen van de gemeentelijke
ambitie over welke evenementen de gemeenten in de komende jaren kunnen
binnenhalen.
2.2 Geen eenduidige definitie van publieksevenementSamenwerking binnen de grenzen van de veiligheidsregio en een uniform
evenementenbeleid bevorderen de veiligheid en gezondheid van burgers bij publieksevenementen.
Ook wordt zo de kans verkleind dat evenementenorganisatoren gaan
shoppen om zo min mogelijk investeringen te hoeven plegen. Het hebben van een
eenduidige definitie van publieksevenement in de regio, inclusief een indeling in
risicocategorieën is een noodzakelijke eerste stap voor samenwerking en uniformiteit
binnen de regio.
In de praktijk hanteren de gemeenten en de hulpverleningsdiensten echter een eigen
definitie. De definities van de gemeenten zijn vaak afgeleid van het model Algemene
Plaatselijke Verordening (APV) van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG)
en hebben dan vooral de openbare orde als uitgangspunt en in mindere mate de
veiligheid. Het aspect gezondheid ontbreekt (meestal) in het geheel.
2.3 Onvoldoende gebruik van een actuele, regionale evenementenkalenderVoor een goede risicoanalyse, professionele advisering over de voorwaarden in de
vergunning en regionale prioritering (inclusief capaciteitsmanagement) is het hebben
van een regionale evenementenkalender cruciaal. In veel regio’s hebben de hulpverleningsdiensten
initiatieven genomen om tot een regionale evenementenkalender
te komen. De initiatieven zijn echter niet (verder) van de grond gekomen. Dit door de
verschillende belangen van de betrokken partijen. In de praktijk hanteren de
gemeenten en de hulpverleningsdiensten vaak nog een eigen kalender. Als er wel een
regionale evenementenkalender is, bevat deze alleen de grote evenementen
(bijvoorbeeld meer dan 5000 bezoekers) en is regionale afstemming over alle
evenementen nog steeds niet mogelijk. Soms is er wel een (geaccordeerde) regionale
evenementenkalender maar wordt deze de facto niet gebruikt; van een actuele en
volledige regionale evenementenkalender is slechts zelden sprake.
2.4 Gemeenten vragen niet structureel en systematisch om advies aan de hulpverleningsdienstenGemeenten zijn bevoegd om vergunningen te verlenen voor publieksevenementen. Zij
kunnen de hulpverleningsdiensten om advies vragen over de te stellen voorwaarden
om de veiligheid en gezondheid van burgers te waarborgen. Om te voorkomen dat
gemeenten tegenstrijdige adviezen ontvangen, is het van belang dat de hulpverleningsdiensten
hun adviezen integreren/op elkaar afstemmen.
Gemeenten raadplegen de hulpverleningsdiensten meestal nadat zijzelf de afweging
hebben gemaakt dat er maatregelen in de vergunning nodig zijn om de veiligheid en
gezondheid van burgers te beschermen. De gemeenten gaan daarmee voorbij aan de
professionaliteit en deskundigheid van de hulpverleningsdiensten, die meer kennis in
huis hebben om een gefundeerde risico-inschatting te maken. Zelden vragen
gemeenten een geďntegreerd advies. De gemeenten lijken de voorkeur te geven aan
separate adviezen van de hulpverleningsdiensten die ze dan zelf samenvoegen of
zonder meer overnemen in de vergunning (zonder te letten op eventuele
tegenstrijdigheden). Als gemeenten afwijken van de gegeven adviezen, wordt dit
vrijwel altijd met de betreffende hulpverleningsdiensten afgestemd.
Voor kleine, middelgrote of jaarlijks terugkerende evenementen (die mogelijk wel van
karakter, aard en omvang veranderen) vragen de gemeenten doorgaans geen advies
aan de regionale hulpverleningsdiensten. Soms wordt wel advies aan de lokale
(vertegenwoordiger van de) politie of brandweer gevraagd. De GHOR blijft in die
gevallen vaak buiten beeld.
2.5 Onvoldoende toezicht bij evenementenHet stellen van voorwaarden in de vergunning dient om de veiligheid en gezondheid
van burgers bij evenementen te beschermen. Maar het stellen van voorwaarden heeft
alleen zin als gemeenten ook (laten) controleren of de voorwaarden opgevolgd worden
en als zij sancties verbinden aan het niet-naleven ervan. Toezicht kan plaatsvinden op
drie momenten: in de voorbereiding, vlak voor aanvang van het evenement (bij de
schouw) en tijdens het evenement. In de praktijk houden gemeenten echter lang niet
altijd toezicht. Bovendien wordt vaak niet gehandhaafd indien blijkt dat niet aan de
voorwaarden wordt voldaan. Zo worden de vergunningsvoorwaarden papieren tijgers.
2.6 Onvoldoende geďntegreerde adviesaanvragenBinnen veel regio’s ontwikkelt zich een goede en vruchtbare samenwerking tussen de
drie hulpverleningsdiensten. De bereidheid om samen te werken aan één regionaal
adviesbeleid, één regionale evenementenkalender en één systematiek voor risicoanalyse
is groot. In de praktijk wordt echter lang niet altijd integraal geadviseerd.
Een groot deel van de gemeenten is namelijk terughoudend in het vragen van één
integraal advies en hier geldt kennelijk: de vraag (van gemeenten) bepaalt het aanbod
(van de hulpverleningsdiensten). Zelden adviseren de hulpverleningsdiensten
ongevraagd; ook het ongevraagd integreren van de aparte adviezen is geen usance. Het
integreren van het advies gebeurt meestal onder de regie van de gemeenten, vaak wel
in aanwezigheid van de hulpverleningsdiensten.
2.7 Landelijke en regionale initiatieven in ontwikkelingLandelijk is door het veld een multidisciplinaire handreiking ontwikkeld. Het project
heeft geleid tot vijf handreikingen. De bruikbaarheid moet in de praktijk blijken. Er
worden wel hulpmiddelen aangereikt zoals een checklist met aandachtspunten per
processtap, criteria wanneer de gemeenten advies aan de hulpverleningsdiensten
moeten vragen, een evenementassistent en een risicoprofiel evenement.
2.8 BeschouwingVeel gemeenten opereren ieder voor zich binnen het proces van de vergunningverlening
voor publieksevenementen. Vaak echter ontbreekt bij de gemeente ook de
noodzakelijke deskundigheid en het gevoel van urgentie om bij evenementen toch
vooral te letten op veiligheid en gezondheid van de burgers. Een effectieve en relatief
eenvoudig te realiseren stap voorwaarts is betere samenwerking in de regio. In de regio
komen de bevoegdheden (van de gemeenten) samen met de noodzakelijke deskundigheden
(te vinden bij de hulpverleningsdiensten). De aanbevelingen over betere
samenwerking zijn vooral gericht aan de besturen van de gemeenten; de hulpverleningsdiensten
vinden elkaar in de praktijk meestal
http://www.nvbr.nl/publish/pages/21169/veiligheid-en-gezondheidsbescherming-bij-publieksevenementen-moeten-verbeteren_1.pdf