Opleidingstraject tot AGS

[Chemicus]

In dit topic wil ik jullie graag op de hoogte houden van de stappen/opleidingen die ik volg om vanuit het niets (zonder brandweer-achtergrond) opgeleid te worden tot Adviseur Gevaarlijke Stoffen. De belangrijkste reden is omdat ik zelf erg aan het zoeken ben geweest naar ervaringen/verhalen maar er erg weinig over kan vinden. Ik wil graag mijn ervaringen delen zodat er andere mensen misschien iets aan hebben.

Mijn achtergrond
Ik heb een combinatie van HBO / WO Chemische technologie en doe op dit moment onderzoek aan de universiteit. Daarnaast altijd interesse gehad in hulpverlening in de breedste zin van het woord. Zo ben ik instructeur BLS/AED, onderdeel geweest van een BHV+/Bedrijfsbrandweer en heb ik wat dingen gedaan bij de reddingsbrigade. Genoeg affiniteit met de hulpverlening.

Sollicitatie
Eigenlijk ben ik binnenkomen na een oproep als vrijwillig manschap, echter keihard afgewezen. De exacte reden zullen we nooit weten, maar ik vermoed dat het kwam door m'n eigenwijsheid en toch wel hogere opleidingsniveau/achtergrond. Echterrrr, twee weken later heb ik een belletje gekregen of ik toch niet ook eens wilde komen praten voor een opleiding Adviseur Gevaarlijke Stoffen (AGS), aangezien ik had aangegeven daar wel interesse in te hebben. Van het een kwam het ander, en hier zitten we nu

Opleidingsplan
In mijn geval (zonder enige vorm van brandweerachtergrond) bestaat de opleiding uit meerdere delen:

• Opleiding stralingshygiene niveau 5B
• IFV opleiding Meetplanleider
• Opleiding brandweerchauffeur
• IFV Opleiding Adivseur gevaarlijke stoffen

Daarnaast meedraaien met oefeningen etc. om algehele brandweerkennis op te bouwen. Een lange lijst aan opleidingen die dus in het verschiet staat, wat ook zal betekenen dat het gehele traject een behoorlijke tijd op zich zal laten wachten... Ik hoop met anderhalf á 2 jaar zo ver te zijn dat ik ook daadwerkelijk operationeel kan gaan meedraaien (al dan niet als schaduw)

[Chemicus]

Opleiding stralingshygiene 5B

Tijdens de opleiding stralingshygiene leer je met name wat achtergrond over straling en hoe je hiermee moet omgaan. Hoe meet ik straling, welke detector is waarvoor gevoelig (en waarvoor niet), hoe bescherm ik mezelf tegen straling; en niet geheel onbelangrijk: waar kom ik het overal tegen. De cursus is omschreven als:

Stralingshygiëne deskundigheidsniveau 5A/B
Deze cursus geeft een introductie in de stralingshygiëne en is in veel toepassingen een wettelijke vereiste om zelfstandig met ioniserende straling te mogen werken. De cursus 5A is gericht op gesloten (ingekapselde) bronnen en toestellen, 5B behandelt tevens open (verspreidbare) radioactiviteit. De cursus is gericht op toezichthouders bij eenvoudige toepassingen met een beperkt risico. Er zijn verschillende varianten beschikbaar, gebaseerd op doelgroep en vooropleidingsniveau.

De cursus is algemeen en dus niet specifiek gericht op de brandweer. Normaal gesproken is de cursusduur 5 dagen exclusief een examendag. Ambiteus als ik ben kies ik voor de verkorte opleiding in Delft bij het Reactor Instituut Delft (RID), welke maar 1 dag theorie (maandag), 1 dag praktijk (dinsdag) en een dag voor het examen is (vrijdag). Bij het inschrijven voor de cursus geeft de cursusleider al aan dat ik woens- en donderdag ook maar beter vrij kan plannen omdat die tijd hard nodig is om te studeren.

Ruim op tijd krijg ik het boek thuisgestuurd en kan ik beginnen met inlezen. Het valt toch tegen, en ondanks dat de kennis an sich niet nieuw is merk ik wel dat het al behoorlijk ver is weg gezakt. Dat gaat een pittige week worden. 's Maandags meld ik me in Delft voor de eerste theoriedag. In behoorlijk tempo word het hele boek (250 pagina's) doorgewerkt met als opmerking dat het geen open boek tentamen is en dat ze niet alles in 1 dag kunnen behandelen; zelfstudie is dus een vereiste! Dat valt tegen  

Op dinsdag is er een verplicht practicum van de cursus waarin we vooral leren werken met radioactiviteit en zodat we hands-on ervaring krijgen met de verschillende straling en bijbehorende meetmethodes. Het blijft erg raar om met iets te werken wat je niet kunt zien, ruiken, voelen (nja, als je dat kan is het al te laat...) etc. Zelfs het glaswerk wat op het oog schoon is moet je controleren met een stralingsmeter om te kijken of er niet nog wat activiteit is achtergebleven. Leerzaam en langzaam aan valt de stof op z'n plek. Aan het einde van de dag krijgen we een rondleiding door de kleine nucleaire reactor die in delft staat. Energie wekken ze niet op, hij word vooral gebruikt voor onderzoeksdoeleinden. Desalniettemin een leuke afsluiting van de korte cursus.

Op de vrijdag het examen, nadat ik woens- en donderdag nog flink in de boeken ben gedoken. Gelukkig is het een meerkeuze-toets van 50 vragen, dus gokken is altijd nog een optie. Ik ploeter me door het examen in en na het inleveren is het afwachten of het is gehaald. Ik hoop het wel, want 30 September start de opleiding tot meetplanleider en stralingshygiene is hiervoor een vereiste. Een week later krijg ik per mail de uitslag dat ik het examen heb gehaald, het echte diploma komt later per post...

[Chemicus]

Start opleiding meetplanleider

Vorige week woensdag was de aftrap van de opleiding meetplanleider, samen met m'n trajectbegeleider (de leerwerkplekbegeleider had zelf piket en kon niet weg...) op pad richting Arnhem. Na een bak koffie begon om 9 uur de introductie met vooral uitleg over hoe de opleiding zelf is opgezet, wanneer er verplichte of sterk aanbevolen delen zijn, hoe de globale tijdsplanning eruit ziet en wat er allemaal ter sprake gaat komen. Verder uitleg over de digitale leeromgeving die het IFV vanaf nu aan het gebruiken is en waar welke informatie te vinden is, ook met name voor de leerwerkplek-opdrachten die er ook bij horen. Gelukkig hoeven ze niet opgestuurd te worden naar de academie, een handtekening van de leerwerkplekbegeleider is voldoende  

Uiteraard zat daar ook een introductierondje bij, van de 12 deelnemers heeft iedereen een brandweerachtergrond behalve ondergetekende. Daarna in groepjes een brainstormsessie over hoe mensen leren en wat de rol van de leerwerkplekbegeleider daar in zou moeten zijn; unanieme conclusie was dat je vooral zelf verantwoordelijk bent voor het krijgen van goede begeleiding en ondersteuning. Tijdens zulke sessies, met daarin mensen van verschillende veiligheidsregio's, krijg je als snel discussies over hoe dingen bij jouw regio geregeld zijn, wie verantwoordelijk is voor wat, wat jouw functie precies is etc. Ik denk dat ik in het half uur van de sessie nog nooit zo veel afkortingen heb bijgeleerd Verder het besef dat het best wel pittig gaat worden, ik moet namelijk het komende halfjaar niet alleen de vakinhoudelijke dingen leren over het optreden als meetplanleider, maar ook een spoedcursus brandweer volgen over hoe/wat/waar/waarom. Ik zie een uitdaging...

Leerwerkplekopdrachten
Tijdens de leergang, die bestaat uit deels theorie op de academie en leren in de praktijk, moeten er een aantal leerwerkplekopdrachten worden afgewerkt die een handvat geven om bij je eigen regio het prakijkdeel eigen te maken. Ondanks dat er bij de academie ook een groot deel van de praktijk behandeld word, is de exacte invulling per regio weer verschillend wat het lastig maakt een generieke cursus te maken.

De eerste leerwerkplekopdracht gaat over het inzetgereed maken. Wat en wie heb ik nu eigenlijk nodig om mijn toekomstige taak als meetploegleider te kunnen uitvoeren. In sommige regio's werkt de meetplanleider vanaf de meldkamer, dan is het wel praktisch om toegang te hebben tot de meldkamer, om zo een voorbeeld te noemen. Omdat dit soort zaken vaak enige tijd kosten is het 1 van de eerste opdrachten waar men mee kan gaan beginnen..

Vorige week heb ik dus na de aftrap van de cursus een middag besteed aan het regelen van de nodige zaken; hoe zitten de protocollen bij ons precies, waar heb ik toegang tot nodig en waar niet, hoe regel ik kleding, een pieper, een ICT account, gebouwtoegang en dergelijke. Verder wat handen geschud van mensen die nuttig zijn om te kennen en begonnen met inlezen. De opleiding heeft behoorlijk wat "verplicht"  leesvoer, waar ik mezelf maar eens in ben gaan verdiepen om zo een beetje helder te krijgen wat ik allemaal moet kunnen/weten en doen.

Aanstaande donderdag de volgende sessie, en een stuk inhoudelijker als het goed is. We gaan het zien  

[jasir]

Over welke regio gaat het hier ?

[Chemicus]

Cursusdag 1:

De eerste cursusdag als als omschrijving de naam "De functie van meetplanleider". We begonnen de ochtend met een stuk uitleg over de brandweerorganisatie als geheel, de basisbrandweerzorg en hoe deze is ingericht bij OGS-incidenten, dus welke middelen er gemiddeld genomen ter beschikking staan om een OGS incident te bestrijden, hoe dit opschaalt etc. etc. Hierbij werd ook de verdere opschaling met de GRIP-structuur besproken, en waar in het gehele proces de meetplanleider (MPL) en adviseur gevaarlijke stoffen (AGS) staan. Zeker voor mij zonder brandweerachtergrond een handig deel van de cursus om zo even een beetje up to speed te zijn over hoe de brandweer in het geval van OGS inzetten werkt. Hoe het in de praktijk specifiek bij mijn veiligheidsregio gaat is iets om later op terug te komen.

Na de koffie zijn we verder de diepte in gegaan op de functie meetplanleider aan de hand van een casus waarin er een afaschatting gemaakt moet worden van het effectgebied. Hieruit blijkt dat de AGS en MPL niet zonder elkaar kunnen, de AGS is aanwezig in het brongebied en is een cruciale bron van informatie voor de meetplanleider, zijn inschatting van het effectgebied op basis van meteo, stof, type incident etc. hangt erg af van de voor hem beschikbare informatie. Aangezien de MPL op afstand zit (vaak in een meldkamer) is het soms lastig om deze informatie te verkrijgen. Kort door de bocht is een meetplanleider alleen zinnig als er spake is van een (groot) effectgebied, in alle andere gevallen is er vooral de AGS die bij de bron een advies geeft.

Als meetplanleider ga je dus met name bezig om het effectgebied af te schatten, kijken of er klachten/meldingen zijn (zgn klachtenplot), je hebt overleg met bijv. een GAGS (Geneeskundig Adviseur gevaarlijke stoffen) of een OT (Operationeel team) om zo advies te kunnen geven over het effectgebied en wat de te verwachten effecten zijn in dit gebied. Afhankelijk van het scenario moet daar bijvoorbeeld ontruimd (WAS, sirenes) geschuild of anders worden. De rest van de ochtend hebben we besteed aan mogelijke scenario's waarbij er sprake kan zijn van een groot effectgebied. Grappig genoeg is dat vaak niet de "standaard" brand...

Kaarten lezen
Na de lunch was het tijd om vooral wat hands on dingen te doen gerelateerd aan het afschatten van een effectgebied. Ondanks de verregaande digitalisering maken we, zeker tijdens de opleiding om begrip op te doen, nog ouderwets gebruik van topografische kaarten en old-school mallen die hierover gelegd kunnen worden. Aangezien voor sommige van ons het (nauwkeurig!) aflezen van kaarten al weer een tijd geleden was is hier wat tijd aan besteed.



Bij een OGS incident met effectgebied is de grote en richting van het effectgebied grotendeels afhankelijk van het weer. Voor volgende week staat een uitgebreide sessie over meteo op de planning, maar voor een eerste inschatting is met name de richting van de wind het belangrijkste. Op basis van de eerste weersinformatie kun je een zogenaamde startmal neerleggen, wat er ook voor verder informatie komt, dit gebied is zeer waarschijnlijk daar een onderdeel van. Op basis van de startmal kun je verder gaan werken en met behulp van meer informatie over de bron en het weer een nauwkeurige mal op de kaart leggen. Afhankelijk van weersstabiliteit, windsnelheid etc kun je een grotere of kleinere mal "kiezen" waarna er een betere inschatting is van het potentiele effectgebied. Kiezen staat bewust tussen aanhalingstekens, er is best een stricte handleiding waar een goed handvat is om een bepaalde keuze te maken, echter kan een lokale situatie (flatgebouw benedenwinds, grote rivier) soms een hint zijn dat een mal niet helemaal accuraat zal zijn.

Meetploegen
Op basis van de mal kun je meetploegen gaan aansturen. Gebruikelijk is een 3 tot 4 meetploegen voor het effectgebied, welke je op de contouren van de mal kunt laten meten om zo te verifieren of de mal klopt. Meten ze een te hoge concentratie (te hoog tov. verwacht) dan zul je de mal moeten vergroten, meten ze niets dan kun je ze verder de wolk insturen om te kijken of de wolk wellicht kleiner is dan de mal zou voorspellen (in de praktijk schijnt dit laatste het meest voor te komen).

Verder hebben we in de middag behoorlijk wat tijd besteed aan wat er nu mogelijk te meten is, en hoe de communicatie hierover gaat vanuit de meetplanleider naar de meetploegen, en uiteraard ook hoe deze informatie weer terug komt. Dit is sterk wisselend per regio, dus ik ga komende week een oefening meedraaien om te kijken (en te oefenen) hoe dit bij ons gaat.

Al met al een nuttige en leerzame dag


@jasir, zie PM ivm anonimiteit.

[Chemicus]

Na aanleiding van wat vragen via PM;

Ga je naast je AGS loopbaan ook nog een andere functie vervullen bij de brandweer ?
In principe niet, al sluit ik dat in de toekomst niet uit. Voor de komende twee jaar heb ik een baan, daarna loopt het contract af en ik weet nu al dat daar geen verlening in zit. Ik zal over 2 jaar dus op zoek gaan naar een andere baan, en wie weet is er dan een leuke combinatie mogelijk.

Hoeveel dagen in de week is de opleiding?
In principe is de meetplanopleiding 1 dag in de week in Arnhem op de academie. Daarnaast staat er nog 1 dag aan zelfstudie/leerwerkplekopdrachten/lezen etc. Gemiddeld besteed ik er per week, naast de dag in Arnhem, nog 1 avond aan. Sommige weken zijn het twee dagen, soms een week waarin geen directe opleiding is. Ik heb het geluk dat mijn 'echte' baan erg flexibel is, dus ik schuif wat rond. Zo komt het soms voor dat ik op mijn werk voor de brandweer bezig ben, of dat ik bij de brandweer zit terwijl ik wat mails aan het afhandelen ben van mijn andere baan. Dat is wel iets wat echt een must is, je moet flexibel zijn als je dit als vrijwilliger wil doen, anders is het echt geen optie...

Ga je nu als nog ook als vrijwilliger in je eigen dorp aan de slag? of evt oefenavonden bekijken/mee doen ?
Ja en nee, niet als vrijwillig manschap, maar als AGS / Meetplanleider draai ik wel de oefeningen mee. Ik woon in dezelfde stad als waar het hoofdkantoor van de veiligheidsregio zit, daar zitten met name beroeps in dagdienst, overige diensten zijn 24u diensten met vrijwilligers. Een keertje meedraaien ga ik sowieso wel, maar niet erbij...

[Chemicus]

Cursusdag 2: Meteo en Scenariodenken

Cursusdag twee stond in de ochtend in het teken van meteorologie en weersvoorspelling, in de middag is er een begin gemaakt met het concept scenario-denken en de fases welke je door kunt maken in het denken in een scenario en wat algemene handvaten voor het scenariodenken.

Meteorologie
In de ochtend was er een sessie gegeven door iemand van MeteoGroup, een commerciële weertoko welke in aanvulling op hun (gedetailleerde) weerberichten ook wat praatjes geeft her en der. Hiermee is ook direct het zwakke punt van dit onderwerp aangegeven, een weervrouw (bekend van RTL4) die brandweermensen iets over het weer moet gaan uitleggen dan eindig je al snel in of heel erg generieke informatie of teveel op de details waar de dame ook niets mee kan. Ondanks dat was de sessie wel interessant en geeft het een stuk achtergrond achter bepaalde weerscenario's welke van belang zijn als je een effectgebied gaat inschatten. Met name stabiel vs. niet stabiel weer en lage grenslagen zijn hier voor interessant en het is zinnig om een stuk achtergrond te weten, genoeg om het bestaan te weten zodat je, als je het interessant zou vinden, meer kunt gaan opzoeken over dit onderwerp. Verder wat over wolken en de soorten wolken en hoe je de bewolking kunt gebruiken om een inschatting van bijv. het stijgen van een pluim te maken.

Verder nog een stuk over dispersiemodellen, waarin ze aangeven dat voor bepaalde scenario's een vrij goede voorspelling gemaakt kan worden hoe en waar bijv. een gaswolk zich zal verspreiden op basis van de meteo en de verwachting. Het nadeel van dit soort, complexere, simulaties volgens het HYSPLIT model is dat ze met name wat tijd kosten (tijd die vaak in een crisissituatie niet beschikbaar is) en relatief duur zijn. Al met al een leuke ochtend om wat meer achtergrond te krijgen.

Scenariodenken
Na de lunch gingen we verder met scenariodenken; met name voor mij een eerste kennismaking. Doel hiervan is om op basis van summiere informatie een aantal scenario's in het hoofd te krijgen welke vervolgens door de juiste vragen kunnen worden ingevuld of afgeschoten. Wat ik merkte is dat je heel snel in je hoofd een bepaald scenario uitkiest en vervolgens in dat scenario de zwarte gaten die je niet weet gaat invullen, in plaats van te kijken daar inhoudelijk andere scenario's. Het "voordeel" is dat binnen de OGS het aantal basisscenario's redelijk beperkt is; denk aan brand, lekkage, ontsteking op afstand (combi van eerste twee), etc. Verdere invulling van die scenario's is dan uiteraard nuttig, maar wat moet je weten, dus welke vragen moet je stellen, dus op basis van de basisscenario's ga je verfijnen, doorvragen en het beeld proberen kloppend te maken. Als tip meegekregen om een tekening (situatieschets) te maken omdat veel mensen visueel zijn ingesteld Bij het maken van de tekening ga je vanzelf de juiste vragen stellen om een "kloppende" tekening te krijgen.

Door op deze manier vragen te stellen kun je ook vooruit gaan kijken naar wat een mogelijke ontwikkeling is, dus hoe een scenario zich verder zal gaan ontwikkelen. Daarbij heb je heel veel what-if vragen en kun je uiteraard ook kijken naar een worst-case of een ideal-case. Dit hebben we geoefend in de middag aan de hand van verschillende scenario's/cases waarin we met minimale informatie een beeld moesten krijgen van het mogelijke basis-scenario en hier verdere invulling aan moesten geven op basis van minimale informatie, een voorlopige inschatting van effectgebied, een poging doen tot het afschatten van de bronsterkte voor de verschillende scenario's en op basis daarvan een advies geven. Eigenlijk een soort van voorproef van wat ons later te wachten staat Een leuke middag dus.

Overige zaken
Inmiddels begin ik ook redelijk bekend te worden op de kazerne en heb ik van de week een virtuele meetplan-inzet mee gekeken om zo te zien hoe de zaken specifiek bij ons gaan. De specifieke procedures gezien en ook een pieper gekregen zodat ik bij een daadwerkelijke inzet van de meetplanorganisatie ook richting kazerne kan komen om zo operationeel mee te kijken. Dat is toch de snelste en beste manier om dingen op te pakken...  

[Chemicus]

Een beetje druk geweest dus niet de tijd gehad om alles op te schrijven. Tijd voor een inhaal-update  

5 November - Cursusdag 3: Risicobeoordeling en interventiewaarden / CET-md
De derde cursusdag staat 's octhtends in het teken van risicobeoordeling bij chemische incidenten en dan met name de gezondheidsrisico's. In het middagprogramma staat een stuk uitleg gepland over het Crisis Expert Team-Milieu en DrinkwateR (CET-md, het vroegere Beleids Ondersteunings Team Milieu Incidenten (BOT-mi)).

Het ochtendprogramma word gegeven door een GAGS, een geneeskundig adviseur gevaarlijke stoffen, en geeft vooral een goed beeld voor welke vraagstukken en adviezen je de GAGS kunt inschakelen. Misschien nog niet heel erg relevant voor de functie meetplanleider, maar zeker met het oog op de toekomstige leergang AGS is het wel een nuttig stuk. Het zwaartepunt van de sessie is vooral wat de risico's en gevolgen zijn voor de bevolking gekoppeld aan incidenten met een effectgebied. Om dit goed in te schatten worden er aan aantal modellen voor risk-assesment en risk-management gesproken en gaan we met name in hoe deze gebruikt kunnen worden tijdens een incident, waar beperkte informatie beschikbaar is.

Verder gaan we in op de GAGS kant, dus blootstellingsroutes (inhalatie, contact met depositie, vervuild bluswater, landbouw). Verder dosis en response en de bijbehorende grenswaarden die relevant zijn voor rampen. Hierin heeft het RIVM een grote stap gemaakt door een groot deel van de informatie die beschikbaar is om te zetten in 1 document waarin voor een groot aantal stoffen de VGW, AGW en LGW vastgesteld zijn. VGW staat voor de voorlichtingsgrenswaarde, AGW voor de alarmering en LGW voor de lethale grens waarde. Deze waardes zijn voor ons als meetplanleider relevant omdat ze deels bepalen hoe we handelen als een bepaalde concentratie van een stof is bereikt. Verder hebben de schuilen of ontruimen besproken en gekeken naar hoe je een goede communicatieboodschap kunt geven als het gaat over de volksgezondheid; vermijd de opmerking dat er geen gevaar voor de volkgsgezondheid is, het is immers nietszeggend. Het is schipperen tussen snelheid (gebrek aan informatie), juistheud (gebrek aan informatie) en volledigheid (gebrek aan informatie). Bottomline, vertel wat er aan de hand is, en niet vertellen wat er niet aan de hand is... Hierin kan de GAGS een belangrijke partner zijn.

CET-md
De middagsessie stond in het teken van het CET-md, een club die bij complexe incidenten op het gebied van milieu en drinkwater, zoals ernstige milieuverontreinigingen, verstoringen van de drinkwatervoorziening of de gevolgen van terroristische aanslagen een gecombineerd advies kan geven. Het CET-md is dus eigenlijk een soort portaal waarin onderstaande clubs met elkaar overleggen en zo met een gecombineerd advies komen. Grote voordeel is dus dat het afgestemd is en er zijn dus geen conflicterende adviezen. Binnen het CET-md zitten de volgende clubs:

• Brandweer Nederland;
  
• Defensie/CEAG - Coördinatiecentrum Expertise Arbeids- omstandigheden en Gezondheid;
• DCMR/LIOGS – Landelijk Informatiepunt Ongevallen Gevaarlijke Stoffen;
• KNMI - Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut;
• KWR Watercycle Research Institute;
• NVWA - Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit;
• RIKILT - Instituut voor Voedselveiligheid;
• RIVM - Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu;
• RWS/WMCN - Watermanagementcentrum Nederland;
• UMC Utrecht/NVIC - Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum.

Er zijn nog meerdere van dit soort loketten, zo is er ook nog het CET-s (stralingsincidenten) en LLN-ta (Landelijk Laboratorium Netwerk Terruraanslagen). Deze zijn kort benoemd en komen later nog wel een keer terug  

[Chemicus]

12 November - Cursusdag 4: Bezoek/rondleiding RIVM in Bilthoven

[Chemicus]

Korte update; maar vandaag examen gedaan voor de opleiding Meetplanleider en daarvan het examen gehaald! Stap 1 van het proces is binnen.