Onderzoeksthema’s
Als politie, brandweer, ambulancediensten en overige diensten die met zwaailicht en sirene rijden, uitrukken naar een incident, worden zij regelmatig geconfronteerd met ongewenst of onverwacht gedrag van andere verkeersdeelnemers. Dit leidt soms tot gevaarlijke situaties. In 2012 heeft het IFV onderzoek gedaan naar manieren om het gedrag van weggebruikers en voorrangsvoertuigbestuurders beter op elkaar af te stemmen. Zo is er gekeken naar:
• Overeenkomsten en verschillen tussen de hulpdiensten, zowel in rijopleiding als in aangeleerd rijgedrag.
• De kennis, ervaring en wensen van automobilisten ten aanzien van voorrangsvoertuigen.
• De wijze waarop automobilisten beďnvloed kunnen worden door voorlichting, vroegtijdige waarschuwing met een early arningsysteem, en aanpassing van het gedrag van de bestuurder van het voorrangsvoertuig.
• De behoefte van automobilisten aan invoering van een early warningsysteem.
Deze thema’s zijn onderzocht via interviews, discussiebijeenkomsten en grootschalige enquętes. Daarnaast heeft er een uitgebreid rijsimulatoronderzoek plaatsgevonden.
Resultaten
Hieronder leest u meer informatie over de resultaten per onderzoeksthema. Er zijn grote verschillen tussen de hulpdiensten in rijopleiding en aangeleerd rijgedrag. Er zijn grote verschillen in de uitvoering van de rijopleiding van de hulpdiensten,
niet alleen tussen de disciplines, maar ook binnen de disciplines zelf. Zo varieert de duur van de rijopleiding van vier tot circa tachtig contacturen. Ook zijn er grote verschillen in de uitvoering: via een rijsimulator, training op een circuit of via het rijden op de openbare weg. Er is geen inzicht in de meest effectieve (combinatie) van opleidingsmethodes. Ook de toetsing gebeurt niet op eenduidige
wijze. Het is niet vanzelfsprekend dat iedere bestuurder van een voorrangsvoertuig in zijn rijopleiding oefent in de omgang met andere
weggebruikers, tijdens het voeren van zwaailicht en sirene. Ook blijkt dat in de rijopleidingen niet is afgestemd wat hulpverleners in bepaalde situaties wel of niet moeten doen. Opleiders leiden ieder op volgens hun inzichten, waardoor er verschillende gedragingen voor dezelfde situatie worden aangeleerd.
In het uitgevoerde project zijn eerste stappen gezet om te komen tot eenduidigheid in aangeleerd gedrag voor voorrangsvoertuigbestuurders. Er zijn adviezen voor weggebruikers en voorrangsvoertuigbestuurders gegeven, om te komen tot een betere afstemming van het gedrag van beide partijen. Uit het onderzoek blijkt dat er behoefte is aan meer eenheid, ook in
brancherichtlijnen van de verschillende disciplines, zodat alle voorrangsvoertuigen op een zo eenduidig mogelijke wijze door het verkeer gaan.
Het rapport doet hiervoor een aantal aanbevelingen. Automobilisten weten onvoldoende wat ze mogen en kunnen doen, en wat niet. Uit de grootschalige enquęte onder ruim 2100 automobilisten blijkt dat automobilisten over het algemeen weten dat zij een voorrangsvoertuig moeten laten voorgaan, maar dat zij niet altijd weten hoe dit snel en veilig kan. Zo heeft 60 procent wel eens moeite een voorrangsvoertuig snel en veilig voor te laten gaan. Onder de respondenten gaven 53 personen aan in de afgelopen twee jaar een (bijna)ongeval met een voorrangsvoertuig te hebben gehad. Met name op het gebied van kennis valt nog veel te verbeteren. Zo denkt 73 procent ten onrechte dat je door rood licht mag rijden om ruimte te maken, en denkt 53 procent dat je harder mag rijden als een voorrangsvoertuig van achteren nadert en je geen ruimte kunt maken. Ook denkt driekwart dat op een provinciale weg uitwijken naar de berm een goede optie is, terwijl dit, zeker op snelheid, een zeer riskante en onwenselijke handeling is. Automobilisten weten over het algemeen niet dat de politie, ook zonder het voeren van zwaailicht en sirene, door een rood verkeerslicht mag rijden en harder mag rijden dan de toegestane snelheid. Het is dan ook niet verwonderlijk dat 90 procent van de automobilisten aangeeft behoefte te hebben aan voorlichting. Ook blijkt er onder de respondenten behoefte te zijn aan een systeem voor vroegtijdige waarschuwing (early warning). Dit wordt bevestigd in een aanvullend afstudeeronderzoek door een student van Saxion Hogescholen. Voorlichting en early warning lijken succesvolle oplossingen om omgang met voorrangsvoertuigen te verbeteren.
Uit het simulatoronderzoek blijkt dat zowel voorlichting als invoering van een early warningsysteem kan helpen bij het verbeteren van de interactie tussen de bestuurder van het voorrangsvoertuig en de overige weggebruikers.
Weggebruikers die in het onderzoek een early warningsysteem kregen, bleken in het scenario waarbij er plotseling een ambulance achter een vrachtwagen tevoorschijn kwam, rustiger het kruispunt op te rijden, een veiliger en meer doorstromingsbevorderende oplossing te kiezen en minder vaak een aanrijding te veroorzaken. In de twee andere scenario’s (een provinciale weg waarbij de
ambulance van achteren kwam en inhalen niet mogelijk was, en een kruispunt waarbij de weggebruiker voor een rood licht stond te wachten en de ambulance van achteren naderde) bleek vooral voorlichting erg effectief. Zo overtraden zij minder vaak verkeersregels, reden veiliger en hinderden de ambulance minder.
Ook is de invloed van het gedrag van de bestuurder van de ambulance op het gedrag van de weggebruiker onderzocht. Het beeld dat hieruit naar voren komt, wisselt. Wel lijkt het de beste oplossing te zijn als de ambulance zich zo gedraagt dat de weggebruiker zijn normale weg en routine kan vervolgen.
http://www.nifv.nl/upload/245632_668_1362917176928-130311_Bijlage_bij_nieuwsbericht_voorrangsvoertuigen.pdf