Kwallen - daar kan ik als amateuronderwaterbioloog wat mee (en negeer dus maar dat dit draadje al wat ouder is ;o)
In Nederland hebben we maar met een paar kwallensoorten te maken. Een aantal daarvan werden genoemd in de openingspost en een aantal genoemde soorten bestaan niet. We hebben blauwe en gele haarkwallen, rode en bruine zijn waarschijnlijk verkleurde gele haarkwallen.
Bij ons kom je vooral de
blauwe haarkwal tegen en slechts sporadisch de
gele. Van de gele heb je meer last dan van de blauwe. Je hoeft niet in de buurt van zo'n beest geweest te zijn, de tentakels kunnen enkele meters lang zijn.
Bij contact met een haarkwal ontstaan rode striemen op de plaatsen waar de tentakel vastgeplakt zit. Blaarvorming, soms gepaard gaande met ontsteking, komt veel voor. De jeukende pijn is heftig. Hij kan dagenlang aanhouden en krabben leidt sneller tot ontstekingen. Blokjes ijs op de wond kunnen helpen. Gebruik echter geen azijn! Hoewel dit vroeger als een goed middel tegen kwallensteken beschouwd werd, heeft onderzoek uitgewezen, dat bij een aantal kwallensoorten de netelkapsels niet geneutraliseerd worden of er zelfs door gaan ontladen. Haarkwallen behoren tot deze groep , evenals de Kruiskwal.
(bron: Rob Leewis e.a. (2005) Zeefauna in Zeeland, blz 87). Mijn eigen ervaring: valt alles mee. Nou ben ik wel een duiker, dus wanneer ik tijdens een duik zo'n beest tegenkom, dan spoel ik meteen goed met zeewater
, maar zeker bij de blauwe haarkwal is het al voorbij voor ik weer omgekleed ben. Een gele haarkwal duurt een paar uur langer.
De
kompaskwallen die in onze wateren voorkomen zouden niet netelen. Andere kwallen (
oorkwallen en
zeepaddestoel) netelen ook niet. Verder zijn er een aantal hydroïdpoliepen die in hun medusestadium op kwallen lijken:
lampekapje,
klepelklokje en
kruiskwal. Op het gif van de kruiskwal kunnen mensen heel heftig reageren. Deze kwal wordt rond Goes nog wel waargenomen. Bij het kruiskwalletje geldt het volgende:
Na aanraking door de tentakels kan men de aangedane huid het best besprenkelen met alcohol 70%. Dit voorkomt dat de netelkapsels zich 'ontladen' en hun giftige inhoud in de huid lozen. Gebruik in geen geval azijn; dit zorgt niet voor neutralistatie van de netelkapsels en kan in sommige gevallen juist het ontladen bevorderen! Ook spoelen met zoet- of zoutwater is funest.
Door zoetwater zuigen de netelkapsels zich vol en barsten open. Zoutwater veroorzaakt een chemische reactie in de netelkapsels, waardoor ze ontladen. Nadat eventuele tentakels zijn verwijderd, kan de huid met ijs worden gekoeld om de pijn te verzachten. In ieder geval nooit wrijven; dat maakt de beschadiging van de huid alleen maar erger. En voorkom vee spieractiviteit. Door lichaamsbeweging wordt de doorbloeding vergroot, wat de verspreiding van het gif door het lichaam bevordert. N.B: het zoetwaterkwalletje Craspedacusta sowerbii, dat bij tijd en wijle wordt aangetroffen in diverse Nederlandse zoete wateren, behoort eveneens tot deze subklasse.
(bron: zelfde boek, blz 105)
Maar goed, nu in de praktijk: Hierboven werd gespeculeerd over het soort gif in kwallenbeten enzovoorts. Dat is eigenlijk voor de ehv'er niet zo boeiend. Want laten we wel zijn, dat is per soort verschillend en dan moet het slachtoffer wel weten welke kwal het was die hem heeft gestoken. Vaak hebben ze die niet eens gezien, en als ze dat al gedaan hebben, is het nog maar de vraag of ze een juiste determinatie kunnen geven! Tenzij het slachtoffer uit het Goesse Meer of een zoetwaterplas als Maarseveen komt, moet je ervan uitgaan dat het om een blauwe haarkwal gaat. Afspoelen, koelen en probeer met een pincet ofzo de tentakels die je ziet zitten af te halen.
Ik zou niet gaan werken met tape. Op het moment dat je die tape namelijk bevestigt, ontladen de niet-active netelcellen zich in de huid van het SO. Bovendien irriteer je de toch al geirriteerde huid met deze ontharingsmethodiek.
Warm water is ook genoemd. Dat vind ik een hele goede, want het is zo dat bij zeegiften (dus ook na contact met koraal ofzo) de enzymen ervan niet tegen warmte kunnen. Heb je alleen een probleem met je eigen huid, want je moet oppassen dat je geen brandwonden veroorzaakt. Volgens de brandwondenstichting krijg je vanaf 44 graden brandwonden. Dat is dus al best snel. Is dat warm genoeg?
Ook had iemand hierboven ontdekt dat zijn slachtoffers na een behandeling met azeron klachtenvrij waren geworden. Misschien kwam het door de azeron, maar het is mijn ervaring dat een ontmoeting met een blauwe haarkwal relatief snel wegtrekt. Misschien was het zonder azeron ook wel al goed geweest.
Ik heb vanwege de nieuwe examenseisen van het Oranje Kruis mijn mededuikers gevraagd om foto's van kwallenbeten. Niemand heeft ze, omdat ze al weggetrokken zijn voor ze de kans hebben gehad om er een foto van te maken.
