Kortstondig noodweer op komst17.06.2012 11:22
Vandaag (zondag) komt een actieve depressie boven de Golf van Biskaje tot ontwikkeling, die naar verwachting maandagochtend via ons land naar Duitsland gaat trekken. Hoewel dat al gedurende de eerste ochtendhelft gebeurt, verwachten we toch in delen van het land een kortdurend, maar hevig noodweer, dat hinder en overlast, maar misschien zelfs schade zal gaan aanrichten. We leggen uit waarom.
TemperatuurtegenstellingenBoven het Europese continent zijn de temperatuursverschillen momenteel behoorlijk groot. Daar waar het maandagmiddag boven Noordwest-Frankrijk en de Britse eilanden koel is, weet het kwik in zuidelijk Duitsland tot rond 31 graden op te lopen. De koers van het lagedrukgebiedje dat zich op de grens van de koele en warme luchtmassa’s ontwikkeld is zo, dat ook in het uiterste zuidoosten van ons land het kwik tot ruim boven de 20 graden kan pieken. Er is echter een behoorlijk grote kans dat de écht warme lucht aan de grond net niet tot onze omgeving weet door te dringen, maar in ieder geval is er genoeg energie voorhanden om mee te werken.
Sterke straalstroom en windscheringUiteraard zijn er meer voorwaarden nodig om een noodweer te krijgen. Kijkend naar de bovenlucht, zien we een vrij sterke straalstroom vanuit het zuidwesten, waarin ook nog eens een zogenaamde bovenluchttrog meetrekt (zie hiernaast). Het is juist in deze trog waarin de storing tot ontwikkeling komt. De windsnelheden hogerop in de atmosfeer zijn fors, zeker gezien de tijd van het jaar. Vanaf ongeveer drie-en-een-halve kilometer hoogte staat er een windkracht negen tot tien, uit zuidzuidwest.
Die sterke wind op hoogte zal de buien snel doen verplaatsen. ‘Mooi’, zult u wellicht denken, ‘dan zijn ze ook snel voorbij’! Dat klopt, maar er zijn legio voorbeelden te geven waarbij een noodweer van maar vijf tot tien minuten méér ellende veroorzaakte, dan een bui die onder rustige omstandigheden in bijvoorbeeld twee uur tijd, op één plek leegregent.
Wat ook nog een rol speelt is dat de wind in de onderste lagen van de atmosfeer niet alleen sterk in kracht toeneemt met de hoogte, maar ook nog eens een sterke verandering in windrichting laat zien. Aan en nabij de grond waait er op nadering van de storing vanuit het zuiden, namelijk een oostzuidoostenwind, die matig is. Met andere woorden, er is sprake van een grote windschering, waardoor de lucht als het ware in een soort rotatie wordt gebracht.
En die is in potentie gevaarlijk. Onder bepaalde omstandigheden kan die draaiing zich in een bui concentreren en daar aanleiding geven tot de vorming van een windhoos. De sterke wind op hoogte en de snelle verplaatsing van de buien zorgt er sowieso voor dat het risico van zware windstoten groot is, maar mogelijke hoosvorming is dus nog een bijkomend risico.
Infrarood afkoelingVaak komt het voor dat de zwaarste buien in de loop van de middag of avond vallen, als het sterk is opgewarmd. De buien worden dan als het ware vanaf de grond gevoed, als daar warme luchtbellen gaan opstijgen. Uiteraard werkt dat ’s nachts en in de vroege ochtend niet, de luchtlaag aan en nabij de grond is dan afgekoeld, zodat er een zogenaamde inversie ontstaat. Boven deze laag met afgekoelde lucht bevindt zich de warme onstabiele lucht en in de overgangszone tussen deze twee luchtlagen, stijgt de temperatuur juist met hoogte; de inversie.
Eventuele buien worden dan niet vanaf de grond gevoed, maar kunnen ’s nachts toch in stand blijven. De toppen van deze buien gaan ’s nachts als het ware fungeren als een ‘oppervlak’ die gaat uitstralen, net als een ‘echt’ oppervlak onder heldere omstandigheden. Het luchtlaagje direct boven de wolkentop koelt hierdoor extra af, waarna de warmere lucht daar direct onder, meteen hoger kan doorstoten. Vaak zien we hierdoor de buien in de nanacht opleven en dat kan tot in de vroege ochtenduren zo doorgaan, waarna de hoger aan de hemel klimmende zon, dit effect teniet doet.
De eigenlijke verwachtingKortom, heel wat omstandigheden werken maandagochtend gebroederlijk samen om in delen van ons land een kortstondig noodweer te veroorzaken. Komende nacht klaart het aanvankelijk op, maar op de nadering van de storing gaat de wind geleidelijk draaien naar oost tot zuidoost. In de nanacht neemt de bewolking vanuit het zuiden toe, waarna de eerste buien rond zes uur in het uiterste zuiden van het land arriveren. Wellicht gaan ze in een of meerder lijnen over het land koersen, waarbij de buien door rolwolken of buienkragen vooraf kunnen worden gegaan. De buien trekken zeer snel. Al voor 8 uur wordt Midden-Nederland aangedaan en rond 10 uur zullen ze het noordoosten van ons land al verlaten. Vooral in de oostelijke helft van het land kan het tot (flink) onweer komen en vrijwel overal leveren de buien zware windstoten op, tot rond 80 km per uur. Het is niet ondenkbaar (al blijft die kans klein, natuurlijk), dat zich aan de zuidoostkant van deze buiencomplexen windhozen weten te ontwikkelen. Het zal korte tijd zeer hard kunnen regenen, waarbij er in tien tot vijftien minuten evenveel (10-15 mm) neerslag kan vallen. Die vele neerslag in korte tijd kan aquaplaning op de wegen veroorzaken, waardoor de ochtendspits danig gehinderd wordt, ook al lijken de heftigste omstandigheden niet de Randstad te treffen, maar meer het midden en oosten van het land. Na passage van deze zware buien, regent het nog wat door, maar de middag verloopt droog, met ook opklaringen.
Kan het ook anders lopen?Uiteraard is het bovenstaande een verwachting. Het kan dus anders lopen. De storing komt er, zoveel is nu wel zeker. Maar de precieze koers van het lagedrukgebiedje kan voor het weerbeeld heel veel uitmaken. Een wat westelijker koers, en de temperatuur kan in het oosten wat hoger oplopen. Meer gebieden krijgen dan met onweer en ‘zwaar weer’ te maken. Trekt de storing oostelijker, dan zal het op veel meer plaatsen een tijdje min of meer matig regenen, met een lagere intensiteit dus, terwijl de zware buien dan via de Ardennen, Duitsland intrekken. Er is dan weinig aan de hand. Alles samennemend, is de kans echter behoorlijk groot dat delen van ons land maandagochtend met een kortstondig noodweer te maken krijgt, dat hinder, overlast en misschien zelfs schade gaat aanrichten. Die kans was voor Meteo Consult in ieder geval groot genoeg om daar zondagochtend al waarschuwingen voor uit te geven, en een persbericht.
http://www.weer.nl/weer-in-het-nieuws/weernieuws/ch/52b8469500956d7eb778fd4da8485523/article/kortstondig_noodweer_op_komst.html
