Omdat het topic 'ervaren' EHBO-er en 'extra' EHBO handelingen door elkaar begon te lopen, een apart draadje.
Het doel is hier de regels en do's en don'ts op een rijtje te zetten.
Er is al heel erg veel geschreven, gesproken en bediscussieerd op het forum over EHBO+, dus meer dan EHBO alleen. Met name op evenementen hebben hulpverleners dat het Oranje Kruis ze onvoldoende voorbereidt op de letsels die men daar tegen komt.
De basis EHBO (Oranje Kruis, dat is overigens het enige wat ik echt ken) bereidt iedereen voor om in en om huis en op straat eerste hulp te verlenen tot de professionals arriveren. Letsels waar je niet uit komt, of waarvan je niet zeker bent wordt doorgestuurd naar de huisarts. Op een evenement is het onwenselijk om iedereen naar de SEH of HAP te sturen. En eerlijk is eerlijk: Het is toch ook wel heel erg leuk om bloeddruk te meten, suiker te prikken en infusen klaar te maken als dat niet je dagelijkse werk is. Ik begon op mn 17e met een EHBO cursus en ik heb mijn hele studie lang 'extra verdieping' gezocht. Van de SIGMA opleiding tot ALS cursussen.
Wet en regelgevingDe Wet BIG gaat over beroepsmatige uitvoering van voorbehouden en risicovolle handelingen. Artsen zijn zelfstandig bevoegd om de indicatie te stellen voor een behandeling en deze uit te voeren, mits bekwaam. Verpleegkundigen mogen niet zelf de indicatie stellen voor handelingen, maar bepaalde handelingen wel zelfstandig (dus zonder aanwezigheid van een arts) uitvoeren. Niet zelfstandig bevoegden (van co-assistenten, verzorgenden tot schoonmakers, en in theorie ook EHBO-ers) mogen in opdracht van, onder supervisie van, en op aanwijzingen van een arts bepaalde handelingen uitvoeren.
In de praktijk betekent dit heel simpel dat voorbehouden handelingen niet uitgevoerd mogen worden, hoewel ik me afvraag of eventuele vervolging onder de wet BIG zal plaatsvinden (er is geen tuchtcollege voor EHBO-ers). Waarschijnlijker is er gewoon sprake van een strafbaar feit en komt dat neer op mishandeling.
Lijst met extra handelingenHieronder een lijst met de meest besproken extra handelingen, en mijn mening daarover.
- Zuurstof toedienen - Er is een cursus zuurstof toediening voor duikers, omdat daar de noodzaak duidelijk is en de gebruikers bekend horen te zijn met het gebruik van de materialen. Met dit papiertje op zak zou men eventueel ook op evenement zuurstof kunnen toedienen. Omdat daar de indicatiestelling echter compleet anders ligt en er factoren om de hoek komen waar je geen rekening mee hoeft te houden bij duikers, ben ik hier een groot tegenstander van. Bovendien is zuurstof een medicijn met alle wet en regelgeving van dien.
- Bloeddruk/saturatie/glucose meten - De bloeddruk handmatig meten is een relatief lastige vaardigheid, saturatie en glucose meting is eenvoudiger. De interpretatie van de getallen is echter twee of drie niveau's boven dat van EHBO. De handeling an sich uitvoeren zou kunnen, mits er een arts of verpleegkundige is om de waarde mee te overleggen.
- Paracetamol/NSAID verstrekking - Paracetamol is relatief onschuldig mits het slachtoffer geen alcohol heeft genuttigd, NSAIDs zoals ibuprofen, naproxen etc. zijn een zeer grote bron van ellende die nooit in het zelfmedicatie schap hadden mogen komen. Iedere organisatie moet voor zichzelf uitmaken of zij PCM willen verstrekken of niet.
- Ballon-beademing - Mijns inziens geen EHBO-plus vaardigheid, ook niet met 2 man. Gewoon beademen is al moeilijk genoeg, en het is niet mogelijk om deze vaardigheid voldoende op een pop te trainen om er in het echt ook mee uit de voeten te kunnen.
- Planken, nekkraag - Lastige: De vaardigheid is an sich wel aan te leren, maar als je echt denkt dat je (bijvoorbeeld motorcross-) slachtoffer wervelletsel heeft moet je er als team van welwillende EHBO-ers niet aan beginnen. Prima om te trainen om de ambu te kunnen assisteren, maar wacht dan ook echt tot de ambu er is: Zij moeten er mee rijden, en je moet ze de kans geven het slachtoffer te onderzoeken voor het de plank op gaat. Bovendien wil je echt, maar dan ook echt niet meemaken dat je letsel verergert of veroorzaak. Mijn ervaring: Op het crossterrein gingen met name de mensen waarvan we dachten dat er niets aan de hand was op de plank, de rest bleef liggen tot de ambu er was.
- AMPLE/MIST - Zoals besproken: Op indicatie uit te vragen, maar er gebeurt door de professionals nooit zo veel mee. Ambuplegen en artsen willen zelf de anamnese doen, en de kans dat medische informatie onvolledig of onjuist gehoord, geinterpreteerd of uitgevraagd wordt is wat mij betreft te groot als deze info van een EHBO-er komt.
- Assistentie van professionals: Infusen klaarmaken, monitor aansluiten etc. - Ah, dit is leuk hé
Onder supervisie van een arts of pleeg is het prima, al is het meestal uitsluitend ter vermaak van de EHBO-er, niet omdat het nu zo noodzakelijk is voor de inzet. - EHBO bij drugs - De achtergrondkennis is uiteraard leuk om te weten, maar als je 'drugsslachtoffers' (en dit is misbruik van het woord 'slachtoffer') wilt laten 'uitslapen' op de EHBO post, dan moet er wat mij betreft volledige ALS zorg aanwezig zijn in de dezelfde ruimte, met minimaal temperatuur, continue saturatiemeting, intermitterende bloeddrukmeting en mogelijkheid tot ritmebewaking, mogelijkheid tot infuus en medicatie, en aanwezigheid van zuurstof en uitzuigapparatuur zijn. Dat zijn echt geen slachtoffers waar je als EHBO-er alleen mee moet zitten. De meeste gaan goed en worden wakker, een paar doen hun uiterste best om dood te gaan en dan kun je als EHBO-er niets.
- Extra kennis over letsels, ziektebeelden - Goede verdiepingslessen kun je nooit genoeg volgen als geïnteresseerde EHBO-er, en dit is denk ik de basis van een goede EHBO-er worden
Mijn conclusie: Je mag van de wetgever meer doen dan je zou moeten willen als EHBO-er. Het probleem is dat je zonder heel veel moeite te doen veel kunt leren, en dat kan een vals gevoel van veiligheid geven. Veel mensen zien het probleem van allerhande handelingen niet, en dat komt omdat je de problemen nooit bent tegen gekomen.
Het moment dat je iemand bijna verliest aan een luchtweg die je maar niet vrij krijgt, een slachtoffer dat ophoudt met ademen na een logroll of een onstopbare chemische reactie in het lichaam op een gewone uitgaansdrugs is doodeng, en ik hoop dat niemand binnen de EHBO dit voor zijn kiezen krijgt. Want extra opleiding of niet, je kunt helemaal niets op dat moment. Alleen hopen dat je de ambulance 5 minuten geleden al gebeld had.
Ik ben er voor dat EHBO-ers meer leren dan het Oranje Kruis in de basis aanleert (daarom is het ook een basis cursus), maar ik zie niet zo veel heil in allerhande handelingen die leuk zijn op een pop maar potentieel schadelijk bij een echt slachtoffer.
