Bas: Toch maar even reageren, want in bredere zin voel ik hier een discussie over zelfredzaamheid opkomen?
Frank: Ik pleit onderliggend voor een sterke rol van de overheid op het gebied van voorlichting en preventie.
Bas: Om te beginnen zal het aantal branden niet dalen dankzij een blusdeken. Wel zou je kunnen veronderstellen dat minder (kleine / keuken) branden zullen doorzetten.
Frank: Als dat positieve effect vijftig jaar lang in heel beperkte mate zou aanhouden, door die verspreiding van branddekens, vind ik het geslaagd, want branden veroorzaken veel leed en schade. Twintig jaar zou ook al mooi zijn.
Bas: Daarnaast denk ik dat het aantal ongelukken niet zal dalen als mensen een veiligheidshandboek in huis hebben (er zijn diverse onderzoeken gedaan naar het effect van informatiefolders, in sommige gevallen kan het zelfs een gevoel van onveiligheid vergroten zonder een positieve bijdrage te hebben (voorbeeldje:
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17591379) )
Frank: Ik verwacht dat een veiligheidshandboek gemiddeld veel langer bewaard zal worden dan een preventiefolder. Daarbij kunnen onveiligheidsgevoelens hopelijk worden verminderd door een luchtige en inspirerende toon en aantrekkelijke afbeeldingen. Daarvoor zijn reclame-experts nodig.
Bas: Stickers zijn reclamemateriaal. Iedereen weet dat je geen 0611 moet draaien als je in nood bent. Leuk voor bij een onderwijsproject, maar waarschijnlijk zonder effect als het gaat om huis-aan-huis verspreiding.
Frank: Er zijn ook mensen die in een noodgeval in niet snel kunnen beslissen om 112 te bellen. Bijvoorbeeld door onervarenheid (kinderen), gebrek aan motivatie en empathie, nonchalance, dementie, ziekte (bijvoorbeeld griep of delier), autisme, dronkenschap, drugs, taalproblemen, verstandelijke handicap, psychiatrische of emotionele problemen zoals depressie, ernstige vermoeidheid, slaperigheid, boosheid, verdriet, paniek, enzovoort. De sticker kan een deel van hen mogelijk helpen, om toch 112 te bellen als dat nodig is.
Bovendien vinden veel mensen het moeilijk om de alarmcentrale snel en effectief te informeren over een incident. Ook daarover moet het boek duidelijke instructies geven, die gelezen moeten worden voordat het een keer nodig is.
De stickers kunnen bijvoorbeeld worden opgeplakt in een wc, kinderkamer, schuur, agenda, bureaulade, kantoorpand, winkelpand, werkplaats, laboratorium of boot. Of op een koelkast, telefoon-oplader, binnenkant van de meterkast of keukenkast-deurtje, brandblusser, branddeken-houder, gereedschapskist, laptop, kinderfiets, auto-dashboard, enz.
Bas: Dan: goedgekeurde branddekens... Voor het gebruik bij kleine brandjes tot het formaat van een voetbal is een blusdeken geschikt. Maar gebruik voor bijvoorbeeld een vlam in de pan raad de Brandweer af. (
https://www.brandweer.nl/brandveiligheid/brand/juiste-blusmiddel/@37835/gebruik-blusdekens/).
En om verder de gaan op het effect van de blusdeken even wat harde cijfers: Van woningbranden is in 66% van de gevallen menselijk handelen de oorzaak. Falende apparatuur staat op een 2e plaats met 15%. Bouwgerelateerde oorzaak is 11% en onbekende oorzaak 13%.
Om met menselijk handelen te beginnen: 40% van woningbranden ontstaat in de keuken, het grootste deel daarvan is gerelateerd aan koken. Daar is een blusdeken in de meeste gevallen niet geschikt om een beginnende brand te blussen, vanwege aanwezig vet / olie.
Andere oorzaken zijn roken (sigarettenpeuk in de prullenbak, die vervolgens in brand gaat), kaarsen en onjuist gebruik van apparatuur (falende apparatuur). Een prullenbak is vaak groter dan een voetbal, en lang niet altijd van metaal waardoor de bak al snel in zijn geheel kan branden. Falende apparatuur heeft voor een groot deel betrekking op wasmachines, wasdrogers, koelkasten en vriezers, televisies. Al die apparaten zijn te groot om te blussen met een blusdeken, dus ook in die categorie valt de blusdeken voor een groot deel af.
(link naar het onderzoek:
http://www.ifv.nl/kennisplein/Documents/nibra-publicatiereeks-10-oorzaak-en-gevolgen-van-woningbranden.pdf )
Frank: Het boek moet mensen leren en overtuigen om ook andere blusmiddelen aan te schaffen, die niet door de brievenbus passen. En om hun levensstijl en mentaliteit aan te passen. Daarom moeten er ook reclame-experts meewerken aan het opstellen van de teksten en afbeeldingen in het boek en op de bijbehorende website.
Bas: Dan even over je bedragen: waar heb je die vandaan en op gebaseerd? Zonder onderbouwing kan 10 cent verschil per stuk al een heel groot verschil worden als je dat met de 7,7 miljoen huishoudens vermenigvuldigt (dat is bijvoorbeeld al €770 000,-). Schattingen hebben meestal een achtergrond, een schatting zonder basis is meer een gokje in mijn ogen...
Frank: Alles op zijn tijd. Mijn plan is een concept-voorstel in de eerste fase. Ik nodig iedereen uit om mijn globale en voorlopige schattingen en voorstellen te verbeteren, en waar mogelijk op basis van onderbouwde feiten, met vermelding van weblinks.
Bas: Minder letsel en minder schade lijkt mij mooi. In beide gevallen zie ik hier eerder een rol voor de verzekeraars dan voor de overheid. Minder belasting voor de hulpdiensten zou ook mooi zijn, maar zoals ik al aangeef: slechts een heel klein deel van de woningbranden kan opgelost worden met enkel een blusdeken.
Frank: Burgers kunnen via dat boek ook leren om branden te voorkomen, en om bijvoorbeeld een tuinslang en brandblusser op te hangen om een brand te blussen.
Bas: Kijkend naar het veiligheidshandboek: mensen gaan op dit moment ook al snel naar de SEH voor iets waarvoor ze ook naar de huisarts kunnen gaan. En als ze het niet eens zijn met de huisarts gaan ze voor een deel alsnog naar de SEH. Voor kleine ongelukjes is er een pleister (daar heb je denk ik geen veiligheidshandboek voor nodig), voor iets grotere ongelukjes de huisarts nog iets groter of bijvoorbeeld iets gebroken dan kan men op eigen kracht naar de SEH, en voor als het bloed eruit spuit bel je 112.
Ook hier zie ik eerder een rol voor de (zorg-) verzekeraars dan voor de overheid.
Frank: Veel bezoeken aan SEH en huisarts worden overbodig na lezing van het veiligheidshandboek. En zolang de zorgverzekeraars dit initiatief niet nemen, vind ik het een taak voor de overheid. Daarbij zou samenwerking van de landelijke overheid met verzekeraars wel verstandig zijn. Dit liefst via kostenbesparende internet-communicatie, in plaats van overleg in kostbare conferentieoorden en sjieke hotels.
Bas: Om burgers te stimuleren zijn uitgebreidere campagnes nodig die zich richten op positieve gedragsverandering. Een sticker, boekje en blusdeken zijn zeer waarschijnlijk niet voldoende (
https://web.stanford.edu/~kcarmel/CC_BehavChange_Course/readings/Bator_PSA_2000.pdf )
Frank: Dat is waar. Ook via onderwijs, radio, tv en internet is aanvullend veel preventieve voorlichting nodig.
Bas: Burgers die elkaar helpen in het geval van problemen? Er is veel onderzoek gedaan naar "the bystander effect". Wat wel een positieve invloed heeft op elkaar helpen is weten wat je moet doen in een bepaalde situatie.
Frank: En daarover geeft dat boek praktische informatie. In onderzoeken naar het bystander-effect is overigens niet het effect gemeten van voorlichtingsacties, voor zover ik weet.
Het handboek moet mensen ook bewust maken van het bystander-effect en andere relevante sociaal-emotionele mechanismen. Daardoor kunnen de lezers proactief en bewust hun mentaliteit en rol bij ongelukken bijsturen. Van passieve en machteloze omstander naar geïnformeerde, actieve en betrokken medeburger. Mensen kunnen ook leren uit dat boek dat helpen voldoening geeft, en goed is voor prettige en duurzame sociale verbanden.
Bas: Per saldo vraag ik mij af hoe groot de invloed van het door jou voorgestelde pakket is. Leesstof legt 50% van de mensen naast zich neer, en in het geval van een calamiteit gaat men niet eerst even het boekje erbij pakken.
Frank: Als bijvoorbeeld slechts tien procent van de Nederlanders door dat boek meer kennis en inzichten zou opdoen, en zijn leefstijl in positieve zin aanpast, vind ik dat een waardevol resultaat. Uit een schriftelijke enquête achteraf, kunnen de effecten van het project worden gemeten op gedrag en opinie van burgers. Daarbij is een representatief getrokken steekproef van 100 respondenten al genoeg. Zo’n beperkt wetenschappelijk onderzoek is niet heel kostbaar.
Bas: De blusdeken is in veel gevallen niet geschikt als blusmiddel. Over het effect van stickers kan ik weinig vinden.
Frank: Een blusdeken is in veel andere gevallen van een beginnende brand wél een geschikt blusmiddel. En het is niet mogelijk om brandblussers landelijk te verspreiden binnen het genoemde budget. Bovendien zijn brandblussers beperkt houdbaar en zijn branddekens vrijwel onbeperkt houdbaar, en makkelijker te gebruiken dan brandblussers.
Eventueel kan wel een rookmelder worden toegevoegd aan het gratis pakket, maar veel burgers zullen dan mogelijk niet periodiek de batterij vervangen, wanneer dat nodig is. Bovendien moet er dan een rookmelder worden gezocht of gemaakt, die door brievenbussen past.
Voorlichtingsstickers zullen misschien geen enorm effect hebben, maar zijn relatief goedkoop toe te voegen. Er kan naar effect-onderzoeken worden gezocht op dat gebied via Google. Gecombineerde zoekterm hiervoor: sticker behavior effects research prevention education information campaign, enz.
Bas: De door jou voorgestelde inhoud van het calamiteitenhandboek is interessant, mits iemand geïnteresseerd is, gemotiveerd word om het te lezen, en het onderwerp actief in beeld blijft bij die persoon. Ik zou een dergelijk boek wel lezen, maar het blijft een boek.
Lezen van een ehbo boekje maakt je geen ehbo-er, theorie is 1 ding, praktijk is een totaal andere zaak.
Frank: De overheid moet dergelijke veiligheidshandboeken ook als verplichte leerstof voorschrijven voor allerlei opleidingen. En dat moet worden aangevuld met instructie-video’s op internet, die iedereen gratis moet kunnen bekijken. En met internet-forums waar iedereen vragen kan stellen aan top-experts, op relevante gebieden, zoals bijvoorbeeld huiselijk geweld, pestpreventie en gang prevention.
Ik ga er vanuit, dat het veiligheidshandboek door een deel van de Nederlanders ongelezen zal worden weggegooid. Maar als bijvoorbeeld één op de tien Nederlanders er wel iets belangrijks door leert, is dat al winst. En het project genereert hopelijk media-aandacht en discussie.
Het boek moet mensen ook stimuleren om de informatie door te vertellen aan anderen. Want het juichend binnen gehaalde individualisme van de seventies, is bij velen doorgeslagen in desinteresse voor het leed van anderen, en is vaak verworden tot cynisme en immoreel en onverantwoordelijk gedrag.
Bas: Een dergelijk boek zou misschien wel een leuk idee zijn voor in een noodpakket?
Overigens heeft de overheid al een instructieflyer voor noodsituaties:
http://az157155.vo.msecnd.net/media/39239/c_157_instructiekaart_basis_nl-1.pdfFrank: Dat liefst in overleg met buitenlandse top-experts van American Red Cross en FEMA. Daarbij o.a. een folder met beknopte instructies over disaster preparation, PTSS-preventie en stress-management.
Bas: Leuk dat je nadenkt over wie dat calamiteitenhandboek kunnen samenstellen, maar dat zal waarschijnlijk (gezien de grootte van het project) een aanbesteding gaan worden.
Frank: Nederlandse overheden kunnen leren om veel beter gebruik te maken van internet-forums, voor kostenbesparende burgerparticipatie bij maatschappelijke problemen en projecten. Die werkwijze vraagt wel specifieke web-deskundigheid bij de overheid. En die aanpak vraagt om een ingrijpende omslag in denken bij beleidsmakers, van een analoge naar een digitale samenleving, met internet als cruciaal onderdeel van de infrastructuur.
Bas: Een versie voor mensen die de Nederlandse taal niet machtig zijn zou wat mij betreft voldoende zijn in het Engels.
(weet iemand of er een Engelstalige versie is van de instructiekaart? Een Engelstalige vertaling van Crisis.nl lijkt mij geen slecht idee)
Frank: Ik ben niet tegen een Engelstalige versie, maar er zijn veel oudere Turken en Marokkanen in bepaalde stedelijke regio’s in Nederland, die geen Engels of Nederlands spreken. Vandaar mijn voorstel voor een versie in het Turks en Arabisch, liefst ook in eenvoudiger bewoordingen en minder ingewikkeld dan de gewone versie van het boek.
Engels sprekende immigranten in Nederland hebben vaak wel toegang tot internet. Dat betreft vaak expats in de grote steden, en Afrikanen en Aziaten.
Bas: Na 5 jaar een boek met meer diepgaande informatie over calamiteiten lijkt mij niet nuttig. Je moet direct weten wat je moet doen in het geval van een calamiteit, voor alles waar enige expertise voor nodig is zijn er de diverse hulpdiensten.
Frank: Maar de Nederlandse hulpdiensten zijn overbelast en het aantal burgers dat jaarlijks in problemen komt, is schrikbarend hoog. Denk daarbij aan woningbranden, verkeersongelukken, huiselijk geweld, burenruzies, SOA-besmettingen, enz.
Bas: Schaalvergroting naar andere landen lijkt mij niet aan de orde zolang elk land de hulpverlening op een eigen manier georganiseerd heeft.
Frank: Veel buitenlandse overheden hebben al uitstekende voorlichtingsteksten op internet gepubliceerd op de genoemde probleemgebieden. Zie bijvoorbeeld de websites van FEMA, CDC en American Red Cross in de VS. Het kost niet heel veel moeite, om daar de pareltjes uit te zoeken en die te vertalen in het Nederlands, en om ze zo nodig aan te passen aan de Nederlandse situatie.
Daarvoor moet wel toestemming worden gevraagd, en moet misschien geld worden betaald. Dat kan eenvoudig geregeld worden via emails, webchat, video-conferenties en publieke web-forums.
In een latere fase kan geleidelijk worden geprobeerd om hulpdiensten in de EU meer internationaal te laten samenwerken. Ook bijvoorbeeld bij het kostenbesparend ontwikkelen van nieuwe uniformen in verschillende klimaatversies. Een gezamenlijke Europese voertaal (Engels) zou daarbij erg helpen.
Bas: Samengevat: leuk idee, maar de haalbaarheid en het effect zijn denk ik een stuk kleiner dan dat het idee in eerste instantie deed vermoeden. Als ik kijk naar het geschatte kostenplaatje dan denk ik dat er voor dat bedrag beter geïnvesteerd kan worden in andere zaken.
Frank: Welke andere zaken precies? En tegen welk geschatte kosten? Ben je in staat en bereid om andere constructieve en vernieuwende voorstellen te ontwikkelen of te vinden? Bijvoorbeeld over brandpreventie, of over preventie van andere maatschappelijke problemen, die ik in mijn voorstellen genoemd heb?
Bas: Daarnaast zie ik niet in waarom de overheid het boekwerk en de blusdeken zou moeten vergoeden.
Frank: Dat hangt samen met mijn politieke overtuiging. Dat is deels subjectief en moreel ideologisch. Ik stem links, en ik wil dat de overheid een actieve rol speelt in het beschermen van de meest kwetsbare burgers. Ik zie daarbij een belangrijke rol voor deskundige voorlichting, gebaseerd op wetenschappelijk effectonderzoek. Het oude normatieve socialistische streven naar "verheffing van het volk“ in moraal en levensstijl, mag wat mij betreft in ere worden hersteld.
Bas: In eerste instantie zullen de verzekeraars namelijk de kostenbesparing hebben (aangenomen dat die er is) vanwege minder schade door branden en een betere zelfredzaamheid bij kleine verwondingen.
Frank: Als er veel minder schades geclaimd worden bij verzekeraars, verwacht ik dat de premies omlaag gaan, ten gunste van de consument. Er is in principe een verbod op op kartelvorming en op onderlinge prijsafspraken tussen concurrerende bedrijven.
