Onrust over grieponderzoek Erasmus MChttp://nos.nl/artikel/316381-onrust-over-grieponderzoek-erasmus-mc.htmlstefanschuur / Flickr - Creative Commons by-nc-nd Toegevoegd: donderdag 24 nov 2011, 18:00
Door Robert Bas en Rinke van den Brink
Een onderzoek van het Erasmus Medisch Centrum naar het vogelgriepvirus veroorzaakt veel onrust onder wetenschappers en in overheidskringen.
Onderzoeker Ron Fouchier van het Erasmus Medisch Centrum in Rotterdam heeft een genetische variant gemaakt van het H5N1 vogelgriepvirus die mogelijk overdraagbaar is van mens op mens.
De vrees bestaat dat als deze informatie in verkeerde handen valt, het terroristen in staat zou kunnen stellen een biologisch wapen van het griepvirus te maken.
In 2006 meldde de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) dat er van de variant A/H5N1 van het vogelgriepvirus wereldwijd 256 gevallen gerapporteerd waren van menselijke besmettingen. In 59 procent van die gevallen waren de patiënten overleden aan de gevolgen van de vogelgriep.
Eerdere varianten van het vogelgriepvirus waren veel minder virulent. Van de mensen die de mildere varianten van de vogelgriep opliepen, stierf tussen de 2,5 en vijf procent.
Dier op mens
Het vogelgriepvirus zoals we dat tot nu toe kennen, is alleen bij intensief contact overdraagbaar van dieren op mensen. Daarom is er onder mensen nooit een epidemie of zelfs wereldwijde pandemie van vogelgriep uitgebroken. Er is wereldwijd maar één geïsoleerd geval bekend in Indonesië van overdracht van mens op mens.
De genetische variant die Fouchier en zijn team ontwikkeld hebben wordt door fretten op elkaar overgedragen. Fretten gedragen zich met griepvirussen ongeveer net zo als mensen en zijn daarom de aangewezen proefdieren voor griep- en griepvaccinonderzoek.
Vijf ingrepen
Fouchier en de zijnen hadden vijf genetische ingrepen nodig om de virusvariant te ontwikkelen die bij fretten overdraagbaar is. Die mutaties komen elk afzonderlijk in de natuur al voor, maar hebben zich voor zover bekend niet eerder alle vijf in dezelfde virusstam voorgedaan.
Overigens was het gemuteerde virus in eerste instantie niet heel besmettelijk. Maar dat werd het wel toen iets van het gemuteerde virus in de neus van een fret werd gestopt.
Toen die fret ziek werd is materiaal van het dier in een andere fret gebracht. Nadat die procedure tien keer was herhaald, was het gemuteerde H5N1-virus niet zo makkelijk overdraagbaar bij fretten als de seizoensgriep.
Dom, dom
De Scientific American deed op 19 september op haar website verslag van een Europees griepcongres waarop Fouchier zijn onderzoek presenteerde. De onderzoeker komt daarin aan het woord over het frettenexperiment.
"Pas toen ik me door iemand liet overtuigen om iets heel, heel doms te doen, zagen we het virus veranderen in een via de lucht overdraagbaar virus."
In opdracht
Het Erasmus Medisch Centrum heeft in opdracht van het American National Institute of Health onderzocht of het virus zo kan muteren dat het wel makkelijk overdraagbaar wordt. Want daardoor zou er in de natuur een veel besmettelijker virus kunnen ontstaan dat veel meer dodelijke slachtoffers maakt.
Uit de experimenten in het Rotterdamse laboratorium blijkt dit dus inderdaad vrij eenvoudig te kunnen. In een wetenschappelijk artikel dat aan het blad Science is aangeboden, doet Fouchier uit de doeken hoe het is gelukt.
Omdat het artikel mogelijk informatie bevat die in handen van terroristen gevaarlijk is, is de National Science Advisory Board for Biosecurity (NSABB) gevraagd het artikel te beoordelen. Volgens een woordvoerster van het Erasmus MC is dit een standaardprocedure in het geval dat een artikel dergelijke gevoelige informatie bevat. De beslissing van de NSABB wordt elk moment verwacht.
Niet publiceren
In wetenschappelijke kring in de Verenigde Staten gaan stemmen op om Fouchiers artikel niet te publiceren.
Fouchier liet op de Nederlandse site scientas.nl vandaag weten dat het maken van het gemanipuleerde virus wetenschappelijk van belang is. Onderzoekers weten nu waar ze op moeten letten en kunnen gaan werken aan vaccins.
