http://www.trouw.nl/opinie/podium/article3375623.ece/Overheid_zweeg_op_Twitter_.htmlOverheid zweeg op Twitter
Het was moeilijk informatie te krijgen over de brand in Moerdijk. Op Twitter deden onbezoldigde crisisexperts hun best. Waarom deed de overheid daar niet aan mee?
Voor de crisiswatchers van Nederland is 2011 goed begonnen met een prachtige brand bij Chemie-Pack in Moerdijk. Je kunt het niet mooier bedenken: de plaats ligt op de grens van twee veiligheidsregio’s, de brand is ronduit spectaculair, de burgemeester minimaal mediageniek, de ondernemer maximaal aangeslagen en de overheid reageert met de gebruikelijke mantra: ’Geen gevaar voor de volksgezondheid’. Bovendien zijn er aanvankelijk nog nul doden en nul gewonden.
De brandweer werkt mee aan de feestvreugde door vrolijk te poseren met de brand op de achtergrond. Al snel wordt bekend dat Van Vollenhoven weer aan het onderzoeken kan en de New Kids zijn er als de kippen bij met een hilarisch filmpje ’grote vuurbal, jonguh’ waarin ze als ramptoeristen op klapstoeltjes met een blikje bier naar de brand gaan zitten kijken.
Als je niet beter zou weten zou je denken dat dit een grootschalige oefening was. Een betere test van de crisiscommunicatie in Nederland is er eigenlijk niet te verzinnen.
Het wordt gauw duidelijk dat de overheden met vlag en wimpel voor de test gezakt zijn. Het is treurig maar geen verrassing dat de website van Moerdijk al snel overbelast raakt en plat gaat. Op dumpert.nl staat een filmpje waarin burgemeester Wim Denie van Moerdijk zegt dat je de capaciteit van zo’n website wel zo groot mogelijk kunt maken, maar hoe vaak gebeurt zo’n ramp nu?
De rijksoverheid heeft voor dit soort situaties crisis.nl. Deze is al snel geactiveerd maar ook hier is nauwelijks informatie te halen en bovendien is de site al snel uit de lucht.
In Moerdijk rijden geluidswagens die oproepen om naar binnen te gaan, ramen en deuren te sluiten en af te stemmen op rampenzender Omroep Brabant. De omroep krijgt echter zo weinig informatie dat de hoofdredacteur de volgende dag verklaart op deze manier zijn rol als rampenzender niet naar behoren te kunnen vervullen.
Veiligheidsregio Zuid-Holland Zuid laat de sirenes loeien als de rookpluim door de zuidenwind over het dichtbevolkte Drechtstedengebied aan de overkant van het Hollands Diep trekt. Maar de mensen die hierop naar binnen gaan, vinden nergens bruikbare informatie. Tenminste geen bruikbare informatie van de overheid.
Gelukkig hebben we tegenwoordig Twitter. Spontaan ontstaat de hashtag #moerdijk en deze is al snel wereldwijd trending (een van de meest genoemde onderwerpen op Twitter wereldwijd). De stroom tweets (twitterberichten) is nauwelijks bij te houden, en in tweetdeck loopt de kolom #moerdijk als een ratelband. En daar wordt de vals geruststellende boodschap ’geen gevaar voor de volksgezondheid’ aangevuld en gecorrigeerd met nuttige informatie.
Bijvoorbeeld met het feit dat rook altijd giftig is, omdat rook roet bevat en dat het te vroeg is om het gevaar voor de volksgezondheid werkelijk vast te stellen. En dat het sowieso beter is je niet onnodig te begeven in de buurt van een chemische brand. Dit naast een heleboel ongein en beledigingen aan het adres van de burgemeester van Moerdijk en allerhande onweersproken wantrouwen aan het adres van de overheid.
Specialist in crisiscommunicatie Ina Strating gaat vanuit haar crisiswerkplaats aan de slag en doet een serieuze poging om via Twitter alle relevante informatie te verspreiden. Let wel: vanuit Assen en geheel onbezoldigd. Ralph Mohnen doet hetzelfde vanaf zijn forum crisis 2.0, waar meer dan duizend crisisprofessionals elkaar ontmoeten en informeren. Zo ontstaat er zelfredzaamheid in de informatievoorziening.
Grote afwezige in deze twitterfontein is de Nederlandse overheid. De Geneeskundige Hulpverlening bij Ongevallen en Rampen Midden en West Brabant is hierop een positieve uitzondering. Maar ik werd gisteren hun 160ste volger dus veel directe invloed heeft die dienst helaas niet.
Om deze afwezigheid op Twitter te verklaren wijzen de overheden vooral naar elkaar. Zo gaat het nationaal crisiscentrum (NCC) van de rijksoverheid niet twitteren zolang het geen nationale ramp is en Moerdijk was – hoe spectaculair en grootschalig ook –- ’slechts’ bovenregionaal van omvang. De enige die formeel de opdracht had kunnen geven om via Twitter en andere sociale netwerken informatie te gaan verspreiden was burgemeester Denie van Moerdijk. En die heeft dat blijkbaar niet gedaan. Overigens zou ik niet weten waarom bij voorbeeld de veiligheidsregio Zuid-Holland Zuid niet zou mogen twitteren.
Wat heeft de overheid in crisistijd met Twitter te winnen? Het antwoord op deze vraag is in mei vorig jaar al uitvoerig gegeven door het Crisis Onderzoeks Team, het COT. In een lijvig rapport, geschreven in opdracht van de rijksoverheid, legt het COT uit dat overheden er goed aan doen om in crisistijd met korte, heldere berichten de bevolking én de hulpverleners te informeren. Om onjuiste informatie, die altijd getwitterd wordt, recht te zetten. Maar ook om de discussie te volgen. Zeker bij crises die zich zo snel ontwikkelen als die in Moerdijk. Het is te hopen dat de overheid luistert naar de duurbetaalde raad.
