’Kogels rakelings langs gezicht’ door Olof van Joolen
AMSTERDAM - Rond de feestdagen is het steevast raak. In de krant staan weer schokkende berichten over politiemensen die zijn gemolesteerd, brandweerlieden die zijn uitgescholden en bespuugd of ambulance-medewerkers die worden belaagd. Ook door het jaar heen werken omstanders hen tegen, of kijken ze de andere kant op. Komende decembermaand willen we de mensen die soms hun leven wagen om anden te helpen, een hart onder de riem steken. Daarom organiseert De Telegraaf in de week van 17 tot 24 december de actie KERSTGROET AAN DE HULPVERLENERS.
Dat Marcel Dokter (48) bij de vrijwillige brandweer zou gaan, kon niet missen. Het raam van zijn jongenskamertje keek hij uit op de kazerne. Wanneer de brandweerwagens diep in de nacht na een uitruk terugkwamen, wist hij het: daar moet ik later bij zijn. Maar in de dertig jaar dat hij nu bij het korps van Wilnis zit, zag hij ook de schaduwkant van de jongensdroom. Tot twee keer toe kreeg hij met ernstige agressie te maken.
Het is een korte, harde klap die de postcommandant tijdens de jaarwisseling van 2009 op zijn been voelt. Hij weet meteen hoe laat het is. Net ervoor heeft Dokter een paar jongens aangesproken die met een lichtkogelpistool vuurwerk afschoten op twee vrouwelijke collega’s. De knullen hebben een groot vreugdevuur gestookt dat de brandweer komt blussen en dat pikken ze niet. Omwonenden zijn als de dood dat de vlammen op hun huizen overslaan en bellen 112.
„Die kogels gingen echt rakelings langs hun gezicht. Als de jongens raak hadden geschoten, waren hun gezichten ernstig verminkt geweest”, vertelt de commandant. Het is een kogel uit hetzelfde pistool die zich door het dikke brandwerende uniform heen boort. Het projectiel laat een derdegraads brandwond achter. Gelukkig ’maar’ zo groot als een rijksdaalder met dank aan de stevige uniformstof.
Geweld is voor hulpverleners iets waar ze mee hebben moeten leren leven. Volgens de meest recente cijfers, die uit een enquête van het ministerie van Binnenlandse Zaken komen, blijkt dat vorig jaar 79 procent van de ambulancemedewerkers, bijna de helft van de brandweermensen en driekwart van alle agenten er jaarlijks mee te maken kreeg. De trend is volgens deze enquête weliswaar dalend. Maar de afname is voor hulpverleners een stuk minder dan bij andere overheidsdienaren zoals medewerkers van de Belastingdienst.
Bovendien signaleert brancheorganisatie Ambulancezorg Nederland het tegenovergestelde. Uit de eigen incidentregistratie komt naar voren dat het aantal agressiegevallen vorig jaar twee keer zo hoog lag als in 2009. Chauffeurs en verpleegkundigen werden in 2011 in totaal 289 keer slachtoffer van geweld. Bijna elke dag is het dus raak met een man of vrouw die niets anders wil doen dan een ziek of gewond iemand helpen.
Kwaad
Marcel Dokter wil zijn persoonlijke verhaal niet groter maken dan het is. Ook al was het incident serieus genoeg voor justitie om de daders te vervolgen. Met succes. Maar na wat aandringen geeft Dokter toe dat het incident hem vreselijk kwaad maakte. Helemaal omdat het niet voor het eerst was. Jaren eerder kwam het in hetzelfde dorpje ook al tot een confrontatie met vreugdevuurstokers. Na 2009 is voor de brandweerman de maat vol. Hij wordt lid van de Vakvereniging Brandweervrijwilligers en stapt er in het bestuur met als enige motivatie het terugdringen van agressie tegen hulpverleners.
„Ik wilde het gedrag van die mensen veranderen en tegelijkertijd ervoor zorgen dat brandweermensen beter voorbereid zijn op agressie”, vertelt de vrijwilliger. „Ik heb in mijn dertig jaar bij de brandweer allerlei cursussen gevolgd. Sommige over onderwerpen waarvan ik nog steeds niet precies weet waarom ik er verstand van moet hebben. Maar ik heb nooit geleerd hoe ik met geweld moet omgaan.”
Uiteindelijk komt Dokter uit bij Straatcontact. Dit is een bureau opgericht door Winny van der Wal en Patrick Smelt. Beiden zaten bij de politie en waren actief in het jeugdwerk. Ze leren hulpverleners om te gaan met agressie. Of eigenlijk met de eerste indicaties ervan. Het begint volgens Patrick Smelt vaak met een grote mond en eindigt met een klap of erger. Door hulpverleners te leren dat ze zich op hun werk moeten concentreren en zo escalatie kunnen tegengaan, voorkom je volgens Straatcontact veel leed. Inmiddels heeft het bureau tien brandweerkorpsen getraind waar eerder ernstige agressieincidenten waren. Wilnis was één van deze eenheden.
„Ik merkte tijdens de laatste Oud en Nieuw het verschil. Het is zeker niet zo dat je wordt geleerd met je staart tussen je benen af te druipen. Maar de docenten maken je wel duidelijk hoe je potentiële agressie herkent. En je ziet dat wanneer je niet op provocaties ingaat de lol er voor dit soort gasten snel af is”, legt Marcel Dokter uit.
„Wanneer ik vroeger bij een brand kwam en iemand me ’loser’ noemde, dan was ik zeker op hem afgestapt. Brandweermensen zijn doeners, die laten zoiets niet over hun kant gaan. Nu is mijn eerste reactie nog steeds: ’Ben jij bedonderd…’. Maar de tweede is mijn schouders ophalen. Wanneer we ervoor zorgen dat alle Nederlandse brandweermannen deze cursus volgen, zouden we een stuk verder zijn met het oplossen van het agressieprobleem.”
Bron:
http://www.telegraaf.nl/binnenland/kerstgroet2012/13170325/__STEUN_ONZE_HULPVERLENERS__.html
